Sɔndʊ

Pɩlɩɩna Wikipediya

Sɔndʊ kɛnɛ looka ŋga kataŋ nɖuu nɛ kɔ-ɖoo pɛ-hɛkʊ taa yɔ. Sɔndʊ ndʊ tɩkɛna mayaɣ ŋga halʊ nɛ ɛ-pʊya pɛɖɛzʊ ɖama mbʊ pɩwɛ pɛ-hɛkʊ taa yɔ. Kpaɣna hɔɔ nɛ pɩkɔɔ pɩsɩɩna se nɖuu pɩɣwa yɔ, sɔndʊ ndʊ haɣna kiliuzonuu ŋgaʊ mbʊ pupɔzʊ-kʊ yɔ : lɩm, tɔɔnaɣ, tiyɔkɩsizɛɛnɩ nɛ anaɣm ndɩ ndɩ mbʊ pɩwɛna nɖuu kɛ kɩjɛyʊu se ɛpaɣlɩ yɔ. Sɔndʊ ndʊ, ndʊ ɖɩlɩɣzʊna tiyɔkɩsidi te kaɖɩbɔnɩ, hɩm yaa pɩndʊ nɛ piwolo pɩkpɛndɩ halʊ ñɩndʊ taa. Sɔndʊ kʊɖʊmtʊ ndʊ tɩlʊlʊuna mbʊ pɩcalʊ nɖuu ɛnʊ nɛ ɛkɔɔ ɛpɩɩ yɔ.

Tɛtɛkpɩna wena alʊlʊʊ kʊlʊlʊ yɔ, ana awɛŋna sɔndʊ. Tɛtɛ kpɩna wena aɖʊʊ yala nɛ aalʊlʊʊ kʊlʊlʊ yɔ, afɛyɩna sɔŋdʊ. Ɖooo kiɖe tɛɛ lɛ, yalaa paa kpɩnɛ ŋdɩ lɛ, ɖɩɖʊwaɣ pɩkɔɔ pɩsɩɩna alɩwaatʊ ndʊ kʊdɔŋ nakʊyʊ kpa kpɩna ana nɛ ɛyaa panɛ yɔ. Kʊdɔŋ ŋgʊ kɩlɩʊ yɔ pɩnzɩ ɛgbɔŋ 150 kɔyɔ. Kʊdɔŋ kʊnɛ kɩ-tɛ sonzooye sʊna ɛyʊ yaa kpɩna ɖɛzʊʊ mayaɣ taa nɛ pɩlakɩ se sɔ ndʊ wɛɛ. Sonzooye ɖinɛ, ɖi-taa anaɣm yebina pɩlʊlʊʊ nabʊyʊ nɛ pɩtaŋ kpɩnɛ halɩ ñɩnɖɛ nɛ ɖɩ-tɛ nɖuu.

Sɔndʊ wɛ kpɩna wena awɛna hɩlmɑ se alʊlaa piya mʊzʊʊ yɔ. Sondʊ wazaɣ ɛɛsɩʊna ɖenɖe tɩtaŋ nɖuu nbɛ kʊ-ɖoo yɔ ɖeke ɛlɛ kɩ-wazasɩ ɖɔ sakɩyɛ : • Sɔndʊ calɩɣna nɖuu kɛ lɩm mbʊ pɩwɛna-ɩ kɛdɛɖaɣ yɔ, sikiɖi nɛ tɔnʊʊ taa ñɩm sakɩyɛ. • Sɔndʊ kɛna lɔɔʊ ŋgʊ kɩ-taa heelim tɩŋgʊna nɛ pɩtalɩ kiliuzonuu yɔ. Ndʊ kɛŋna nɖuu hʊzɔŋ ɛlɛ kɩtatalɩ wɩzɩnaʊ sɔsɔ hʊzɔŋ maɣmaɣ. • Sɔndʊ lɩzʊ kʊzɔɔtʊ tɩŋa kɛ nɖuu taa. Tɩ-taa kɛ tiyɔkɩsidi tɛ kaɖɩbɔnɩ nɛ asʊlʊma lɛɛna tɩŋgʊna nɛ pʊsʊʊ ɖoyo calɩm fusi taa, hɩm taa yaa soŋgaɣ taa nɛ pɩlɩɩ nɛ awayɩ. Sɔndʊ lʊlʊʊ tɩmaɣmaɣ kɛ lɩm mbʊ pɩsɩŋna pɩɣa ɖɩcaɣyɛ nɛ ka-nɔmɔʊ yɔ se pɩwɛɛ camɩyɛ tɔnɩɩɩ nɛ pɩtaacɛyɩ-ɩ nɛ pɩɩkɔɔ pɩtalɩ lʊlʊʊ wiye ɖɔɖɔ lɛ, pɩtaalakaɖɛ. • Sɔndʊ lʊkɩna kʊdɔmɩŋ sakɩyɛ weyi ɖoyo wɛna yɔ. Tɩɖaŋgʊ-ɩ se ɩtaatalɩ nɖuu nɛ eyeki ɖoyo wɛna yɔɔ kandʊ mbʊ ndɩ ndɩ yɔ nɛ pɩsʊʊ nɖuu ɛnʊ ɛ-taa sepɩtɩɩlʊkɩna kʊdɔmɩŋ.