Pɩnzɩ hiŋ niitozo you

Pɩlɩɩna Wikipediya

Pɩnzɩ hiŋ niitozo you pɩkɛ malɩfa you ŋgʊ kɩjɩɩ Eerɔpʊ pɩnzɩ 1618 ŋtalɩ 1648 alɩwaatʊ taa yɔ. Lɩmaɣza wena a-yɔɔ poyowaɣ yɔ a-ɖɔɔ ɛlɛ pʊdʊ weyi koŋ ɛnʊ lɛ ɛzɩma pakʊyɩna ɛyaa mba pɛgbɛʊ nʊʊ nɛ Habsbourg ɖɩɣa yɔ, pɩtɛ nɩŋgbaŋgʊʊ hɔm nɛ ɛyaa ɛzɩma pɔsɔɔla se pɛ-cɛjɛyɛ ɛkpa ɖoŋ yɔ nɛ Katoliki Ɛsɔ sɛtʊ Empiri Kiɖeɖeu taa.

You ŋgʊ kɩɩwɛ Habsbourg Ɛsɩpaañɩ ŋgʊ tɛ ɛyaa nɛ Empiri Kiɖeɖeu ɛyaa hɛkʊ taa kɛnɛ. Papa maɣmaɣ kaawɛ ɖoŋ tɩ-yɔɔ, Caama pɩyɩyaa ajɛyɛ pɩlɩna Empiri Kiɖeɖeu, nɛ ajɛyɛ wena asɔza Eerɔpʊ ajɛyɛ wena añɔtɩna nɛ akɛ pɩyɩyaa tɛ ɛyaa, kewiisi kɩkpɛndɩsɩ nɛ Sɩkandɩnavɩ ajɛyɛ, ɖɔɖɔ Fransɩɩ ŋgʊ kɩkɛ Katoliki ɖɔɖɔ ɛlɛ kʊlʊkaɣna pɩyɩyaa kɩmaɣmaɣ kɩ-tɛ yɔ, kaawɛ ɖɔɖɔ se paɖɩzɩ Habsbourg ɖɩɣa Erɔpʊ kedeŋga yɔɔ.

You ŋgʊ kɩɩtana Eerɔpʊ ajɛyɛ tɩŋga, wena pɩlɩna se asɔɔla yaa atɔsɔɔlɩ wɩyaʊ sɔsɔ ŋgbɛyɛ yɔ ɛlɛ Angɩlɩtɛrɩ nɛ Ruusii patafɛyɩ pɩtaa mbʊ pʊyɔɔ yɔ pataawɩlɩ pa-tɩ keele pɔtɔsɔɔlɩ Habsbourg ŋgbɛyɛ. Sɔɔjanaa kɩtɩma mʊʊ tʊmɩyɛ kaakɛna-wɛ paɣtʊ. Kɔzɩ kɔzɩ Eerɔpʊ nɛ kɩ-hɛkʊ taa yoŋ ɛnʊ ɛwɛɛ pɩtɩŋna Ampiri Kiɖeɖeʊ yɔɔ nɛ kɩtalɩ Flande kɛdɛŋga taa nɛ Itaali nɛ kɩ-hayi kiŋ yaa Ibiriki ɛwadɩyɛ taa.

Ɖama yonaʊ, ñɔɔsɩ nɛ ɖama kʊgʊʊ kaatɩna ɛyaa miiliiyɔɔ naa sakɩyɛ tɛ sɩm. Eerɔpʊ tɛ ɛyaa you ŋgʊ kɩcaɣ ɛyaa huu yɔɔ nɛ tɔsʊʊ huu kɛ Caama ajɛyɛ yɔɔ nɛ Ɛsɩpañɩ kewiyaɣ ajɛyɛ yɔɔ nɛ kɩcaɣzɩɣ ɖɔɖɔ Fransɩɩ ɖoŋ weyi ɛtasa ɛ-tɩ hiɣ ɖaja Louis 14 kewɩyaɣ alɩwaatʊ taa yɔ.