Ndaatʊ

Pɩlɩɩna Wikipediya

Ndaatʊ klɛna lɩm mbʊ pɩwɛ ɛyʊ nɔɔ taa yɔ. Wezu ajɔɔla naayɛ kɔŋnana ndaatʊ kɛ ɛyʊ yaa tɛtɛ kpɩna sakɩyɛ taa. Ɛyʊ yaa tɛtɛ kpɩnɛ nɔɔ taa ndaatʊ ɛfɛyɩ kɔ yɔ pɩɩsaŋ ɛtɔɔ tɔɔnaɣ. Ɛyʊʊ yɔ, ndaatʊ ɛtaawɛ ɛ-nɔɔ taa ɖɔɖɔ kɔyɔ ɛɛtaayɔɔdʊ. Tɛtɛ kpɩna naayɛ ndaatʊ ñɛkɛ sim kpem nɛ payaɣ-tʊ se sɔtʊ. Tɛtɛ kpɩna ana a-taa kɔyɔ hasɩ, pɩyaŋ, tɩkpayɩŋ, ahuwa, ɖomaa yaa tɛtɛ kpɩna wena awɛna kela nɛ atɔkɩ nandʊ yɔ.

Ɛyʊ tɛ ndaatʊ taa nɛ kʊlu ʊdasɩ sakɩyɛ nɛ sɩlɩna nzʊlʊmɩyɛ taa. Nɔɔ taa mamaɣ wɛna wiɣ lɩm nɛ mbʊ payɣ se ndaalɩm. Ndaatʊ ndʊ papɩzʊ pakpaɣ ɛzɩ cɛbɩyasɩ nzɩ sɩ-yɔɔ ɛyʊ tɩŋgʊna nɛ ɛtɩlɩ ɛyʊ tɛ mbʊ payaɣ se ADN yɔ. Cɛkasɩ ñɩɩɩ ñɩɩ wa, kʊdɔmɩŋ sakɩyɛ pee nɛ tɛtɛ kpɩna sakɩyɛ tɩŋgɩna ndaatʊ yɔɔ nɛ paɖʊʊ ɛyaa taa kɛ pa-kʊdɔmɩŋ ndɩ ndɩ. Nabʊyʊ taa lɛ fɛɛkɔcɔsɩ yaa pɔtʊ kpakʊɣna kʊdɔmɩŋ ɩnʊ nɛ ɩɖʊ-ɩ ɛyaa taa.

Ɛyʊ tɛ lɛ, ndaatʊ wazaɣ kɛlɛ se tɩtaa tɔɔnasɩ nzɩ ɛyʊ tɔkɩ yɔ nɛ pɩsa sitii lotaa. Nɔɔ taa peeɖe ndaalɩm mbʊ pɩtaɣ tɔɔnaasɩ nzɩ yɔ, si-taa nɛ anaɣm mbʊ payaɣ-pʊ se cɛŋgbɛ mʊlʊm yɔ, ndʊ yekina nɛ sɩyɔlʊʊ camɩyɛ. Pɩtɛkɛ tɔɔnasɩ hʊzʊʊ lɩm yeke kɛ ndaatʊ wazʊ. Ndʊ wɩlʊna ɛyʊ se tɔɔnaɣ kɛnɛ yaa kɛnɛ kɛwɛ leleŋyaa ñaŋ. Ndaatʊ libu kɛna mbʊ ɛyʊ pɩzɩu ɛla tataya taa yem yɔ. Pɩtasɩ ɖɔɖɔ lɛ, tɔɔnaɣ kɩpaŋga naʊ yaa kɔsɔzɩŋ nɩʊ pɩzʊ pɩhɔ ɛyʊ nɛ eli ndaatʊ.

Ɛyʊ pɩzʊ ɛcazɩ ndalɩm alɩwaatʊ ndʊ ɛtɔzʊ tɔm kɩpandʊ natʊyʊ yɔɔ yaa mbʊ pɩwɛ -ɩ kinaŋ kpem yɔ. Ñɩnɩyʊ sɔsɔ nɔɔyʊ lɔnzɩnɖɛ kpɛlɛkʊ wɩlʊ mbʊ ɖɔɖɔ. Payaɣ-ɩ se Pavlov. Ɛkpaɣ haɣ nɛ alɩwaatʊ ndʊ pamakɩ ñɩɩyʊʊ lɛ, paɖʊ-kɛ tɔɔnaɣ nɛ pɩkɛdaa lɛ, pama ñɩɩyʊʊ ɛlɛ padaɖʊ tɔɔnaɣ nɛ panaɣ se haɣ ŋga kɛwɛɛ keliki ndaalɩm. Ndaatʊ yekina ɖɔɖɔ nɛ kela pʊʊtʊʊ kʊdɔŋ ɛkpaɣ-yɛ mbʊ pʊyɔɔ ndaatʊ taa wɛ lɩm nabʊyʊ kɔɖɩɩɩ tɩyɛ nɛ tɩɩhaɣ kʊdɔmɩŋ nʊmɔʊ se ɩcaɣ kela yɔɔ.