Mɔlɩbɩdɛnɩ

Pɩlɩɩna Wikipediya

Mɔlɩbɩdɛnɩ kɛ kpɛlɩ kpɛlɛkʊʊ tɛ pʊdʊ weyi ɛ-ñʊʊ mayaɣ kɔyɔ 42 nɛ yʊsaɣ ñɩŋa yɔ Mo. Mɔlɩbɩdɛnɩ krɛkɩ kʊnʊŋ taa μόλυβδος / molubdos pʊ-tɔbʊʊ se pʊlɔŋ, ɛɛwɛʊ ɛzɩ palɩzɩ-ɩ yɔ. Pesida ɛ-tɛ pʊtʊnaa ɖooo kpaɣɖʊ 18 alɩwaatʊ nɛ lɛɛla ɛzɩ karɩbɔnɩ yaa pʊlɔŋ. Carl Wilhelm Scheele pɩza ɛtɛyɩ mɔlɩbɩdɛnɩ nɛ pʊlɔŋ pɛ-hɛkʊ taa ɛkɛzɩ kɩjaʊ mɔlɩbɩdɛnɩ kalɩkɔdaɣ.

Pɩnaɣ 1782 kɛ Peter Jacob Hjelm hiɣ ñɩɣlɩm wonuu ŋgʊ keeke alɩwaatʊ ndʊ ɛlɩzɩ mɔlɩbɩdɛnɩ kalɩkɔdaɣ pɩtɩŋa karɩbɔnɩ yɔɔ. Pɩkɔɔ pɩtalɩ kpaɣɖʊ 19 mbʊ yɔ wiluu tʊmɩyɛ taa yeke palakaɣnaɣ mɔlɩbɩdɛnɩ. Alɩwaatʊ ndʊ ñɩɣyɩŋ sɔsɔŋ tʊmɩyɛ tʊ ɛ-tɛ nɛ Fransɩɩ na se mɔlɩbɩdɛnɩ kpɛndʊʊ ñɩɣyʊʊ mbʊ lɛ, ɛlakɩ tʊmɩyɛ nɛ pʊtʊnaa mba you wondu.

Mɔlɩbɩdɛnɩ kɛ ñɩɣlɩm wonuu kɩɖɛzʊʊ. Wonuu ŋgʊ kɩ-maɣmaɣ keeke kɛkɛ ñɩɣlɩm wonuu kʊlʊmʊʊ nɛ kɩwɛ ɖoŋ piŋ. Nabʊyʊ taa peyidi-ɩ nɛ kalɛnɩ ñɩɣlɩm tɛtʊ. Ɛhɔŋ siŋ pʊ-tɔbʊʊ se ɛwɛ tɛyɩŋ piŋ.

Mɔlɩbɩbɩdɛnɩ leemiŋ kɛ kpanjaasɩ nzɩ sɩkɛ hɛkʊ leemiŋ kɩsɛmɩŋ caʊʊ weyi palakɩna-ɩ nɛ tʊmɩyɛ akalɩŋ taa, tɔlɩm naa taa, aŋwa naa taa nɛ ketu naa taa. Mɔlɩbɩdɛnɩ tɛ sʊfʊrɩ waa naalɛ kɛ foɖo foɖo num kɩbam nabʊyʊ. Mɔlɩbɩdɛnɩ ŋgʊ payaɣ se moly yɔ palakɩ-kʊ nɛ tʊmɩyɛ tʊma sɔsɔna taa ɛzɩ pʊtʊ weyi ɛkɛ miŋ tʊ yɔ.