Kaabʊ

Pɩlɩɩna Wikipediya
Red onion centered
Onion on White

Kaabʊ kɛna tɩŋ tɔɔnaɣ ŋga pahayʊ-kɛ pɩ-tɛɛ lila yɔɔ yɔ yaa ka-hatʊ yɔɔ. Kaabʊ tɛɛ lila ana awɛ kuŋgulum kuŋgulum ɛzɩ putuula yɔ. Papɩzɩɣ pɔtɔɔ kaabʊ nɛ lɛŋ yaa pehilina ɖozi. Kaabʊ kʊnɛ kɩlɩʊ sɔzɩŋ kamaɣfɛyɩ kɛ ɖozi taa.

Tɔɔnasɩ nzɩ papɩzɩɣ pesidi kaabʊ taa nɛ pɩwɛɛ camɩyɛ yɔ sɩɖɔɔ nɛ sɩ-taa kɔyɔ: tɩmaatɩ, hɛɛ, awiihɛɛ, akaŋgaa, karɔtɩ, kela nɛ pesidina num mbʊ ɛyʊ sɔɔlaa yɔ. Pʊtɔbʊʊ se paa tɔɔnaɣ ŋga papɩzɩɣ pɛsidi kaabʊʊ ka-taa nɛ pɩwɛɛ camɩyɛ. Papɩzʊ pasɩɩ kaabʊ nɛ kileɖi kɩɩwɛɛkʊʊ ɛlɛ pʊtɔpɔzɩ se pasɩɩ-kʊ yem kɔyɔ kɩpɩzɩɣ kɩɖazɩ yaa kɩwɩlɩ. Ɛyʊ ɛsɔɔla-kʊ sɩʊ camɩyɛ kɔyɔ, pɩwɛɛ se ɛsɩɩ-kʊ nikaɣ ŋgbaʊ taa yaa ɛɖʊ kañɩŋga ɖoli lɛ ɛyʊyɩ lim nɛ ehuuzi kabaɣ ŋga payaɣ-kɛ kpotoku yɔ yaa mbʊ pɩkpɩnda camɩyɛ ɛlɛ pʊmʊʊ nikaɣ camɩyɛ yɔ.

Kaabʊ tɔnʊʊ tɩna ɖama yɔɔ ɛzɩ takayasɩ hatʊ tɩnʊʊ ɖama yɔɔ yɔ nɛ pɩfɛyɩ camɩyɛ se ɛyʊ ɛfaɣ kaabʊ nɛ pɩkazɩ se ɛsɩʊ. Pɩtɛ lakazɩ nzɩ sɩhaɣ kʊdɔmɩŋ. Yee kɩpaɣla camɩyɛ nɛ ɛyʊ sɔɔlɩ mbʊ se ɛlakɩna-kʊ nɛ kɩkazɩ yɔ, pɩwɛɛ se ekuli ñʊʊyɔɔ tɔnɩŋ nɛ pɩmaɣna mbʊ ɛsɔɔlaa yɔ.

Kaabʊnaa wɛna tomnasi ndɩ ndɩ: nakʊyʊ kɛ kʊlʊmʊʊ tɩyɛ, lɛɛŋ sɛɛ cahʊʊ ɛzɩ calɩm yɔ, nɩɩyɛ ɖɔɖɔ lɛ ɛwɛ kɩsɛɛmɩm muzulee, nabʊyʊ taa ɖɔɖɔ lɛ kaabʊnaa nabɛyɛ caaɣ wɛʊ tɛtʊ yɔ.

Loeg - onion

Keteŋa kpeekpe taa pɩnaɣ 2014 taa kaabʊnaa mba pahayaa yɔ patalɩʊ tɔɔnɩnaa ɛzɩ miliyɔɔnaa 92 640 689 yɔ. Ɛlɛ pɩnaɣ ŋga ka-taa lɛ, keteŋga kpeekpe taa lɛ Siini ɛjaɖɛ taa kɛ pakɩlɩɣ kaabʊnaa hayʊ nɛ pɩtɩŋ Ɛndɩ ɛjaɖɛ nɛ naatozo ñɩnɖɛ yɔ Etazunii.