James Cook

Pɩlɩɩna Wikipediya
Official portrait from the National Maritime Museum

Palʊla James Cook kɛ kamɩŋ fenaɣ kɩyakʊlʊbɛ wiye pɩnaɣ 1728 kɛ Marton tɛtʊ taa nɛ ɛsɩ lɛɛlaɣ fenaɣ kɩyakʊ 14 pɩnaɣ 1779 Hawayi tɛtʊ taa ɛwɛna pɩnzɩ 51. Palʊla-ɩ hɔʊ ŋgʊ kɩ-taa yɔ, ñɩm takɩlɩ ɖɔʊ. Ɛnʊ kɛŋna pɩɣa naalɛ ñɩŋga piya litozo taa. Ɛkɛna Ekosi tʊ. James Cook kɛna lɩm yɔɔ nʊmɔɖɔnʊ, ɛjaɖɛ takɩyʊ nɛ takayɩsɩ mayʊ. Ndʊ ɛmaɣ yɔ, ndʊ lɛ ndʊ ɛna ɛ-nʊmɔŋ taa yɔ.

James Cook's signature

Ewoba Pasifiki lɩm fɛɛʊ taa tɔm naatozo nɛ ɛnʊ kɛrŋna Erɔpʊ taa kacalaɣ-tʊ weyi ɛfɛyɩ naŋgbangaɣ kɛ Osɩtralii taa yɔ; ewoba ɖɔɖɔ Nuvɛlɩ Kaledoni, lɩm hɛkʊ taa tɛtʊ ndʊ payaɣ-tʊ se Sandiwici yɔ tɩ-taa nɛ Hawayi tɛtʊ taa. Ɛnʊ kɛŋna ɖɔɖɔ kacalaɣ-tʊ weyi ɛcɔ Antartiki kpɛɛɛ nɛ ɛta yɔ nɛ ɛnʊ ɛlɩzɩna Tɛrɩ-Neevi nɛ Nuvɛlɩ-Zelandi aŋjaŋ kɛ takayasɩ hatʊ yɔɔ.

First journey of Cook with native names

Ɛ-kacalaɣ nomɔʊ lɛ pɩɩkɛna pɩnaɣ 1768 nɛ 1771 taa kɛ Pasiki lɩm fɛɛʊ taa. Tambaɣ sɔsɔɣa kɛlɛ se pañɩnɩ nɛ pana se keteŋga nakayɩ fɛyɩ ɖoli nɛ patanada-kɛ. Ɛ-nɔmɔʊ naalɛ ñɩŋgʊ lɛ pɩnzɩ 1772 nɛ 1774 taa kɛ Ostralii keteŋga taa. Ɛlɩna ɛ-kacalaɣ nɔmɔʊ nɛ ɛkɔɔ lɛ, paha-ɩ sɔɔjɛtʊ taa samtʊ nimiye sɔsɔyɛ nɖɩ payaɣ-ɖɩ se kapitɛŋnɩ yɔ nɛ pɩwɛ se eɖii mɛlɛ nɛ pañɩnɩ Ostrali keteŋga.

James Cook tɛ nɔmɔʊ ɖɛʊ kpaagba ñɩŋgʊ lɛ, pɩɩkɛ pɩnzɩ 17776 nɛ 1779 taa. Ɛ-nɔmɔʊ kʊnɛ lɛ kʊ-tɔɔbʊʊ kɛlɛ se powona Omekɛ Tahiti taa. Ɛnʊ kɛŋna Eropʊ taa kacalaɣ -ʊ weyi ɛfɛyɩ naŋgbaŋga kɛ hawayi tɛtʊ taa yɔ, pɩɩkɛna pɩnaɣ 1778.