Halɩtʋnɛabalʋpakɩmaŋtɔmkɛna ñɩm mbʋ laŋhɛzɩyɛ nɛ huuu nɩmaʋ taa yɔ

Pɩlɩɩna Wikipediya

Ɛyaa maɣzɩɣ Halɩtʋnɛabalɩtʋkɩmaŋtɔm ɛzɩ pɩkɛna sɩ̀mtʋweluu yem nɛ halaa ɖeke tɔm pɩkɛnaa. Yee pakapɩzaɣ pewiliɣ takayɩsɩ wenzi sɩyɔɔdʋʋ pʋ-tɔm yɔ sɩ-tɩŋgɛ sɩ-taa nɛ patʋʋzʋʋ ndʋndʋ ɛyaa mawa yɔ kɔyɔ, pɩkalɩzaa pɩwɩlɩ paa anɩ kɛ lɩmaɣza kɩdɩtʋʋza wena ɛyaa wɛna pʋ-tɔm yɔɔ yɔ.

Halɩtʋnɛaabalɩtʋkɩmaŋtɔm kɛna samaɣ taa pɩwɛ wɛtʋ ndʋ nɛ ɛyaa naɣ se ndɩwɛtʋ wɛ ɛyaa hɛkʋ taa: halɩtʋ nɛ abalɩtʋ pɔ-tɔm taa, akelewaa tatalɩ akelewaa ɖɔʋ tɔm taa, maakelewaa nɛ kpaɣŋjɛlɛmwaa tɔm taa, pɩnzɩ tʋʋzʋʋ tɔm taa, ppw. Pɩtɛyɩɣ ɛyaa nɛ kigbeɣliŋ hɛkʋ taa nɛ pɩfaɣsɩɣ ɖoŋdɩnaa nɛ ajamaa pɛ-hɛkʋ taa. Halɩtʋnɛaabalɩtʋkɩmaŋtɔm ñɩnɩɣ se ɛyaa tɩŋgɛ ɛsɛ ikuli nɛ puhuuna pa-tɩŋgɛ, nɛ pɩ-nɩmaʋ taa’lɛ, pakpaɣ samaɣ taa ñɩm nɛ palabɩna tʋmɩyɛ nɛ ɛyʋ paa weyi lɛ ɖenɖe ɛpɩzɩɣ labʋ yɔ, ɛ́la nɛ paa weyi lɛ ɛ-taa wɛɛ leleŋ nɛ pɩsɩna laŋhɛzɩyɛ caɣdam.

Pʋwayɩ ɖɔɖɔ lɛ, paa ɖɩnaɣ se you tʋwa lɛɛlɛɛyɔ pɩnzɩ sɩnɛ sɩ-taa yɔ, ɖiɣɖiɣcaɣʋ nɛ laŋhɛzɩyɛ ɖɔkʋʋ pɛkɛnɩ lɩmaɣzɩyɛ sɔsɔyɛ Afrika wɩsɩ ɖʋɖʋyɛ taa. Ajɛya wena a-taa yoŋ tulaa yaa pɩkakaza pɛmbɛ se ituli yɔ a-taa kaʋkaɣʋ nɛ tɔmñɔɔzʋʋyɔɔkpaʋnɛtibu, laŋhɛzɩyɛ yɔɔ kandayʋʋ , ɛjaɖɛ ɖaɣnʋʋ maʋ, nɛ laŋhɛzɩyɛ ɖoŋkpazʋʋ, pɔɖɔma camɩyɛ ɖɔm mbʋ yɔ, demokasii nɛ ɛjaɖɛcamɩyɛɖɔkʋʋ pe-lilakamtʋ, pɩ-tɩŋgɛ mbʋyɔ pʋ-yɔɔ halaa nɛ abalaa wemba paaɖou laŋhɛzɩyɛ tɔm yɔɔ yɔ, pakaŋ ñʋʋ.

“Halɩtʋnɛaabalɩtʋkɩmaŋtɔm” kɛna sɩmtʋweluu kɩkpɛndɩɣ halaa nɛ abalaa pɔ-tɔm kpɛm. Kɛlɛ “halaa nɛ piya pakɩlɩɣna yoŋ siziŋ nɩʋ. Pʋ-yɔɔ lɛ pana wena ɛyaa ñakɩ-yɛ laŋhɛzɩyɛ tɔm yɔɔ yɔ, a-kazʋwa lɩɣna pakpaɣkɩɣ halaa tɔm nɛ palakɩna tʋmɩyɛ labɩnaʋ mbʋ laŋhɛzɩyɛ ñɩnʋʋ nɛ ɖi-kpiikuu pɔ-tɔm taa yɔ, pʋ-cɔlɔ”.

Maɣzɩm pʋnɛ pɩlɩna CEDEAO taa kooka weŋga kɔcɔŋna halaa laŋhɛzɩyɛ nɛ ɖiɣɖiɣcaɣʋ yɔɔ (RESPFECO) yɔ, kɔ-cɔlɔ. Kama-tʋ Kediizaɣ ŋga palabɩ-kɛ Abidjan pɩnaɣ 2009 se palɩzɩ pɛ-ŋgbɛyɛ yɔ, ka-tʋma ñɔɔzʋʋtakayaɣ taa.

Ŋgʋ yee tʋma mandalɩɩpʋyʋwaa ɖeke peyekina halʋ, yee ɛñɩnɩɣ mbʋ se pɩwazɩ-ɩ nɛ ɛ-hɩɖɛ kʋyɩ yɔ, nɔɔ eekiŋ pi-ɖeɖe yɔ, pɩwɩlɩɣ ñɩɩɩ se ɛkaɣ pɩzʋʋ ɛla tɔsʋʋhuuu nɛ samaɣtʋmahuuu pa-tʋma ɛtɛ ɛ-taa. Lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩyɔɔ kɛ CEDEAO taa kooka weŋga kɔcɔŋna halɩtʋnɛaabalɩtʋkɩmaŋtɔm (CCDG) yɔɔ yɔ, kaɖʋ ka-tʋmalabʋcɔɔlʋʋkpata taa laŋhɛzɩyɛ nɛ ɖiɣɖiɣcaɣʋ pɔ-tɔm.

Ɖɩnɩɣ pɩ-taa mbʋ piyeba nɛ paɖʋ Kɩlabɩm wɩlʋʋtakayaɣ kanɛ ka-taa wɩlʋʋtindimiye kiya nɛ ɖɩyɔɔdʋʋ halɩtʋnɛabalɩtʋkɩmaŋtɔm ɖeke tɔm. Mbʋ pɩ-yɔɔ yɔ takayaɣ tɩtɩŋgɛ wazaɣ kɛlɛ se kasɩŋna ɛyaa se palʋ nɛ “laŋhɛzɩyɛ yɔɔ lʋbʋ wɛtʋ nɛ pɩ-ɖɔnɛ pɛwɛɛ ɛyaa calɩm taa”