Fezitu

Pɩlɩɩna Wikipediya

Fezitu kɛna lakayaɣ ŋga ɛyʊ yaa tɛtɛ kpɩnɛ sʊzʊʊ heelim kɛ ɛ-taa nɛ pɩcalɩ etomnaɣ nɛ pɩkpaɣ ɛ-calɩm taa azʊma nɛ pɩpɩsɩ pɩɖaanɩ lɩʊ. Heelim mbʊ pɩzʊ ɛyʊ taa yaa tɛtɛ kpɩnɛ taa yɔ, pɩ-taa nɛ tiyɔkɩsizɛnɩ nɛ mbʊ pɩlɩʊ yɔ, pʊpʊ taa nɛ Ttiyɔkɩsidi te karɩbɔnɩ. Tɛtɛ wondu yaa tɩtɛ kpɩna naayɛ wɛɛ lɛ, a-tomnasɩ kɛ afezuuna. Kpɩna ana akpakʊ okɩsizɛnɩ nɛ apɩsʊ-kʊ leleŋ ninvidu nɛ pɩcalʊ a-tomnasi. Pɩtɛkɛ ɛyaa yaa tɛtɛ kpɩna fezuuna. Tɩŋ ɖɔɖɔ fezuu.

Tɩŋ lɛ, wɩsɩ taa etisu ɩ-taa kɛ tiyɔkɩsididekarbɔnɩ nɛ ɩ-tɔ ɔkɩsizɛnɩ nɛ ɖoo taa lɛ, ili ɔkɩsizɛnɩ nɛ ɩtɔ tiyɔkɩsididekarbɔnɩ. Ŋgʊ ɛyaa yaa tɛtɛ kpɩna kɛ mbʊ yɔ, paa wɩsɩ taa yaa paa ɖoo taa, ɔkɩsizɛnɩ kɛ iliki nɛ ɩtɔ tiyɔkɩsididekarbɔnɩ. Alɩwaatʊ ndʊ ɛyʊ sʊzʊ heelim kɛ ɛ-taa yɔ, ɛ-laŋgɩyɛ nɛ e-lotu pakpaɣ cafʊʊʊ nɛ ɛɛlɩzʊ heelim nɛ ɛ-taaa lɛ, ɛ-laŋgɩyɛ nɛ e-lotu petii fakadam. Pɩwɛɛ se ɛyʊ efezina ɛ-mɔndɛɛ.

Heelim tɩŋgʊna heelim kɛŋgɛ nɛ pitii hʊzɩŋ taa. Peeɖe heelim mbʊ pɩtɛʊ ɖama calɩm fuzi taa nɛ pɩɖɛɛ calɩm taa nɛ pɩcalɩ-pʊ. Heelim mbʊ pɩ-taa nɛ anaɣm mbʊ payaɣ-pʊ se ɔkɩsizeɛnɩ yɔ nɛ alɩwaatʊ ndʊ calɩm fusi kɛyɛlɩɣna heelim mbʊ ɛyʊ calɩm tɩŋa taa lɛ, piyeki anaɣm mbʊ nɛ pɩkpaɣ azʊma wena awɛ calɩm taa nɛ payaɣ-pʊ se tiyɔkɩsididekarbɔnɩ yɔ nɛ pɩlɩzɩ nɛ awayɩ. Lakasɩ nzɩ sɩnaalɛ kɛ wezuu nɛ fezuu.

Tɛtɛ kpɩna fezuu wɛ ndɩ nɛ ɛyʊ ñɩŋgʊ. Nabʊyʊ taa lɛ, tɛtɛ kpɩnɛ fezuuna a-tɔnɩŋ yem. Ɛlɛ alɩwaatʊ ndʊ ɖenɖe ɖenɖe calɩm tɩŋgʊna yɔ, yee fusi ɛpaɣla kɩmaŋ kɔyɔ, calɩm fusi nzɩ sɩmaɣmaɣ sɩɖokʊʊna ɔkɩsizɛnɩ nɛ kɩcalɩ tomnaɣ kpeekpe. Pɩwɛ ɛzɩ tɛtɛ kpɩna wena awɛ lɩm taa yɔ. Tɛtɛ kpɩna sakɩyɛ wɛna ajɔɔla ndɩ ndɩ wena afezuuna yɔ. Naayɛ fezuuna tɔnʊʊ nɛ hʊzʊŋ. Kpɩna ana a-taa kɔyɔ mukuuliŋ. Fezuu lɛɛkʊ kɔyɔ ŋgʊ pefezuuna tɔnʊʊ nɛ kɛjɛkasɩ nɛ feziŋ weyi pefezuuna kɛjɛkasɩ nɛ lotu yɔ ɛzɩ kpagbasɩ fezuu yɔ.