Ciini

Ciini kɛna sʊilʊm sɔsɔm mbʊ palabɩna tomnaɣ ŋga payaɣ se etili yɔ. Etili tomna kɛnɛ ka-taa nɛ tomnasi naalɛ : idiɖozɛnɩ nɛ kaɖɩbɔɔnɩ. Ciini kʊnɛ kɩkɛna sʊlʊm sɔsɔm nabʊyʊ nɛ palɩzʊ etili kʊnɛ kɛ tɩŋ nɩɩyɛ taa. Tɩŋ ɩnʊ ɩ-sɔzɩŋ wɛ ɖɔŋ nɛ ɩ-hatʊ ɩɩtɔʊ lɔŋɩyɛ taa ɛzɩ tɩŋ lɛɛŋ yɔ. Pahayʊ tɩŋ ɩnʊ kɩhayʊ ɖɔɖɔ. Tɩŋ ɩnɛ ɩwɛ ɛzɩ tɩŋ weyi pahayaɣ Peyiba ɛjaɖɛ taa yɔ. Ɩ-tɔbɩŋ tɛɛ wɛ kpeyi kpeyi nɛ nɛ pilinzi wɛɛ yʊʊʊ. Peyiba ɛjaɖɛ taa kɛ papaɣzɩ Ciini sʊlʊm sɔsɔm panɛ kɛ saʊ ɖooo pɩnzɩ mɩnɩŋ XVII taa nɛ pɩwayɩ yɔ putɔyɩ ajɛya kpeekpe taa.

Ciini sʊlʊm sɔsɔm pʊnɛ pʊkʊʊ ɛyaa kamaɣ fɛyɩ mbʊ pʊyɔɔ yɔ pɩtɛ sikiɖi ŋgʊ palabɩnaa yɔ, pʊɖɔɔ pʊyɔɔ kɛ pañɔʊ-kʊ yɔ, pacaɣ kɩ-taa lɩm pazɩ. Ɖooo lɔŋ taa lɛ, pakpakaɣ Ciini sʊlʊm sɔsɔm pʊnɛ nɛ pasɩʊ mɩlɩfana tɩm cɔlɔ se pɩtaakɛdɩ pʊkɔna azɛʊ nakʊyʊ. Pʊyɔɔ kɛ payaɣ Ciinina se ɛwadɩyɛ yɔɔ ɖɔna sʊlʊm. Pacalɩ Ciini sʊlʊm saʊ kɛ Peyiba ɛjaɖɛ taa kɛ pɩnzɩ mɩŋ XVII taa ɛlɛ payaɣ-kʊ se Jeneva. Weyi ɛlɩza Ciini sʊlʊm pʊnɛ yɔ, ɛnʊ payaɣ se Franciscus Sylvius nɛ ɛkɛ ɖakʊta.

Sʊlʊm mbʊ pʊkʊyɩna peeɖe lɛ, pɩɖɛɛ Aŋglɩtɛɛrɩ ɛjaɖɛ taa alɩwaatʊ ndʊ lɛɛzɩtʊ sɔsɔm mbʊ pɩɩlɛɣzɩ peeɖe nɛ alɩwaatʊ ndʊ ʈi-taa paasɩ wiyau sɔsɔ Guillaume III d'Orange-Nassau kɛ kpelaɣ yɔɔ yɔ. Aŋglɩtɛɛrɩ mba ñasana Jeneva sʊlʊm ɛlɛ pɩtaawɛ ɛzɩ Jeneva ŋgʊ paalɛɣ saʊ yɔ. Sʊlʊm mbʊ Aŋglɩtɛɛrɩ mba mbʊ yɔ, pʊbʊ pakʊma hɩɖɛ se Ciini. Peyiba nɛ Aŋglɩtɛɛrɩ ajɛya kɛɛŋna ajɛya wena a-taa pɛlɛɣa Ciini sʊlʊm saʊ yɔ yaa pakɩlɩʊ saʊ yɔ. Ɛlɛ pɩtɛkɛ peeɖe ɖeke. Pasaɣ-kʊ ɖɔɖɔ Pɛlɩziki ɛjaɖɛ taa, Fransɩ, Kanada, Ekosi Irlandɩ, Lugizamburgi, Caaama, Etazuni, Suwisi ajɛya taa yaa ɖɔɖɔ Paleyari tɛtʊ taa, peeɖe kɛna tɛtʊ ñabɩ ndʊ lɩm cɔ-tʊ kpɛɛ nɛ pɩta yɔ nɛ payaɣ-tʊ se Minɔrki.