Cɛkasɩ lɩzɩtʋ

Pɩlɩɩna Wikipediya

Cɛkasɩ lɩzɩtʋ (rayonnement) kɛ ɖoŋ weyi ɛlɛɣnɩ ñalamɩyɛ taa yɔ. Cɛkasɩ lɩzɩtʋ wɛ ndɩ ndɩ. Nazɩyʋ hɔmtʋ cɛkasɩ lɩzɩtʋ wɛɛ. Wilitu nɩʋ tɛ cɛkasɩ lɩzɩtʋ ñɛwɛɛ ɖɔɖɔ.

Kɔtɩɩ tomnasɩ tɛ cɛkasɩ lɩzɩtʋ ñɛwɛɛ. Cɛkasɩ lɩzɩtʋ tʋnɛ, pɩpɩzɩ pɩkɛ nazɩyʋvɛyɛ pe (neutrons), pɩpɩzɩ pɩkɛ nazɩyʋ sɩɣlɩyaa (protons), pɩpɩzɩ pɩkɛ nazɩyʋ pe. Kɔtɩɩ tomnasɩ tɛ cɛkasɩ lɩzɩtʋ pɩzɩɣ pɩkɛ ɖɔɖɔ « alpha » hɔɔlaɣ piye (particules alpha). Pɩpɩzɩ pɩkɛ mʋntʋsaɣ yaa mʋntʋsʋʋ piye (photons). Pɩpɩzɩ pɩkɛ nazɩyʋvɛyɩyasɩ (neutinos). Cɛkasɩ lɩzɩtʋ pila pila wɛɛ ɖɔɖɔ. Cɛkasɩ lɩzɩtʋ pila pila pɩzɩɣ pɩkɛ nazɩyʋ hɔmɩyɛ.

Pʋcɔnɛ nɛ ɛyʋ pɩzɩ ɛkpɛlɛkɩ nɛ ɛtɩlɩ hɔɔlaɣ piye nɛ pila pila tɛ pɛ-wɛtʋ camɩyɛ lɛ, pʋpɔzʋʋ se pakpaɣ pa-taa weyi lɛ nɖeke. Pʋbʋ papɩzɩɣ pɔyɔɔdɩ se cɛkasɩ lɩzɩtɩ kɛ nazɩyʋ hɔmɩyɛ. Pɩkɛ ɖɔɖɔ mʋntʋsʋʋ pe naayɛ. Papɩzɩɣ pɔtɔ ɖɔɖɔ se hɔɔlaɣ piye nɛ pila pila tɛ pɛkɛ mbʋ pʋhɔŋ nazɩyʋ hɔmɩyɛ yɔ.