Cɔkɔyɛ

Pɩlɩɩna Wikipediya

cɔkɔyɛ Pɩlɩna cɔlɩɩ wɛɛ taa pɩlɩyaa cɔlɔ lɛ, cɔkɔyɛ kɛ pɩyʊ mbʊ pɩ-tɛ nɛ pʊtʊnaa mba pe-fezuu yɔ pɛ-tɛ, pʊ-tɔbʊʊ pɛkɛ feziyaa, pɔtɔkɩ, papaalʊʊ ɖɔɖɔ ɛzɩ tɩŋ yɔ. Sakɩyɛ tɛ nɩɣ taa yaa tɩlʊʊ taa lɛ payaʊ se cɔkɔyɛ yɔ pɩtɛkɛ mbʊ pɩkɛ tɩŋ yɔ yeke. Yee ɛyʊ ɛpɩzɩɣ yɔɔdʊʊ se tɩŋ kpeekpe kɛ hatʊ pɩyʊ ɛ-taa peeɖe wɛ aɖɔnɖɔlɛɛ kɩkpɛɛda nɛ tɛtʊ yɔɔ tɩŋ. Pɔ-yɔɔ ɖɩsɔzʊʊ aɖɔnɖɔlɛɛ kɩsɛma, kpʊzɩyɛɛ ñɩna ɖɔɖɔ nɛ kpɛŋgbɛɛsɩ nɛ patɩŋa payi mbʊ yɔ payaɣ-wɛ se tɩŋ.

Cɔka kpeekpe kɛ mʊntʊsʊʊ wezuu tɩnaa pɩyʊ. A-taa peeɖe ɖɩnaɣ awɛ naalɛ hɔɔlʊʊ kajalaɣ ŋgʊ lɛ aɖɔnɖɔlɛɛ nɛ naalɛ ŋgʊ lɛ tɛtʊ yɔɔ tɩŋ. Pɩnaɣ 1969 Robert Harding Whittaker kpeɣ pɩlɩtʊ tɔm natʊyʊ hɔɔlɩŋ kagbanzɩ kɛlɛ halɩ nɛ sɔnɔ mbʊ yɔ ndɔnjɔɔlɩyɛ wɛ tɩ-yɔɔ.

Ɛyʊ lakɩ cɔkaa nɛ tʊmɩyɛ lɛ pɩkɛ mbʊ ɛcalɩɣna kpɩna yɔ, kpaɣ ɛzɩ heŋ, pʊŋ, naŋ kozonzi, afanaa, nɛ kpɩna lɛɛna sakɩyɛ wena ɛyʊ ɖɔʊ yɔ nɛ ɖɩnaɣ sɔnɔ se karɩbɔnɩ tɛ yuŋ cɛza tɔm nɛɛlɛ mbʊ yɔ kɛ kpɩna lɛɛna wena awɛ ñɩtʊ taa yɔ (ɛzɩ kelema kɩlɩɣ ɖɔʊ sumasi lɛɛsɩ yɔ).