Cɔjɔ

Pɩlɩɩna Wikipediya

Cɔjɔ kɛ ɛyʊ weyi ɛlakɩ ɖooo kiɖe tɛ tʊmɩyɛ kabɩyɛ sɔnzɩ hɔɔlʊʊ taa yɔ. Paa Cɔjɔ weyi lɛ, fezuu sɔsɔʊ nakʊyʊ payaa-kʊ se Ɛgɔlɔmɩyɛ lɩzɩna ɛyʊ ɛnʊ se ɛ-kɛ ɛdɛ lɩm ɖʊyʊ. Fezuu sɔsɔʊ nakʊyʊ wɩlɩʊ kɩ-tɩ ɛyaa mɛɛsaɣ tɛ ɛzɩ kpansʊyʊ yaa ham mɔndɔɣ nɔyʊ. Ɛwɩlɩʊ ɛ-tɩ cejewiye ndɩ yɔ yee ɖɩmʊ-ɩ camɩƴɛ yɔ Ɛgɔlɔmɩyɛ ndɩ ɖɩcakɩ cejewiye taa peeɖe nɛ ɖɩlɩzɩ ɖɩ-lɩm ɖʊyʊ nɛ ɖɩlakɩ ɛ-taa tʊmɩyɛ ɖoziye taa. Mbʊ lɛ, powoki pɔbɔzɩ piye tɩʊ nɛ peɖe lɛ, ɛlɛ kɛtɩwɛ se ɛyʊ ɛnʊ piliza-ɩ se ɛkɛ Ɛgɔlɔmɩyɛ ɖɩnɛyɔ ɖɩ-tɛ layʊ.

Cɔjɔ wonduu kɩsusutu wɛ ndɩ, ɛ-suu tɔnɛ cokodo nɛ ɛ-ɖɔkʊʊ cɔjɔtʊ ɖaʊ. Cɔjɔ wɛna sʊʊtʊ yuŋ ŋdʊ ndɩ ndɩ sakɩyɛ. Ɛkɛ ɛsɔ lɛzɩʊ ɛyaa cɔlɔ nɛ ɛ-lɔʊ nɔɔ cɛyɩtʊ ndɩ ndɩ yɔ ɛzɩ tɛʊ nɛ kʊdɔmɩŋ wazɩ nɛ lʊlʊʊkʊ. Cɔjɔ yeke koŋ wɛna ɖoŋ agɔlɔmaa kpɛyʊʊ hɔɔlʊʊ taa. Eyeke ɛkɛna feŋguyu agɔlɔmaa lonaa taa.

Alʊwaatʊ ndʊ palakɩ sɔnzɩ evebiyaa yaa pɛlaa lɛ, ɛnʊ ñɔzɩna paa cejewiye nɖɩ lɛ ɖɩ-tɛ puwa evelo ɖɩcɑɣyɛ mbʊ sɔnzɩ pɔzʊ yɔ. Hasɩyaɖɛ fenaɣ taa lɛ, cɔjɔ tiki kɩyakʊ taa nɛ ɛla sɔnzɩ nɛ pʊwɩlɩ evemiye ndɩ lʊbɩyɛ pazɩʊ yɔ yaa lakɩŋ pazɩʊ yɔ.

Pagba ɛyʊ cɔjɔtʊ palɛzɩ kaʊ ɛ-nɛ ɛ-sɩm, yaa natʊyʊ ɛ-talɛyɩ ɛzɩ kpaŋ yaa yʊlʊnzɩ. Ɛlɛ agɔlɔmaa maɣmaɣ lɩzɩ-ɩ yɔ a-ɖaŋgʊ ɛyɔ nɛ kɩtɛkɛtɛtʊ natʊyʊ ɛ-talɩ-ɩ kaʊ nɛ ɛ-cɛyɩʊ ɛ-tɩ nɛ ɛla fezuu caɣʊ kɩbaŋgʊ. Ɛ-lɛzɩʊ kɛʊ ɛ-ɖɩya taa ɛyʊ koŋ. Pɛlɛzɩʊ kewiyaɣ ɖɩya ɛlɛ palɛzɩʊ cɔjɔtʊ ɖɩya kaʊ.

Cɔjɔ ɛ-sɩba ɛ-ɖɩya taa ɛyʊ lɛzɩna-ɩ, ɛlɛ nɔyʊ pɩzɩʊ ɛmʊ cɔjɔtʊ nɛ awayi yee palʊʊla pʊwa nakɛyɩ nɛ kɔɖɔka pɩzaacɩnzɩ yɔ pɩwɩlʊ se kaɣkaɣ kɛʊ cɔjɔ.