Anasayɩ-kpaakpɛyɛ

Pɩlɩɩna Wikipediya

Ansayi-kpaakpɛyɛ kɛna pɔʊ ŋgʊ payaɣ-kʊ anasayɩ-kpaakpɛyɛ tɩʊ yɔ ki-piye. Tɩʊ kʊnɛ kɩpɩzʊ kɩpaɣzɩ lʊlʊ alɩwaatʊ ndʊ pɔʊ talʊ ɛzɩ mɛta kʊɖʊmʊ yɔ. Anasayɩ-kpaakpɛyɛ wɛ kʊlʊŋgʊlʊ yaa nabʊyʊ taa lɛ, ɖɩwɛʊ lɔɔɔ nɛ ɖɩpɩzʊ ɖɩtalɩ sentimɛtana ɛzɩ 30 yɔ. Anasayɩ-kpaakpɛyɛ tomnaɣ yɔɔ wɛ lozolozo nɛ ɖɩwɛna tɩŋ hatʊ tomnaɣ sɛmɩŋ yaa leemu tomnaɣ sɛmɩŋ kɛ alɩwaatʊ ndʊ piye nɖɩ ɖɩtaabɩta yɔ. Ɖɩkɔŋ ɖɩpɩɩ camɩyɛ lɛ Anasayɩ-kpaakpɛyɛ tomnaɣ wɛ caʊʊ ɛzɩ pakpakʊ tɔlɩm kɩkpɛdɩm nɛ pesidu kɩsɛmɩŋ taa yɔ. Pɔcɔ nɛ pɔtɔɔ-ɖɩ lɛ, pɛcɛsʊ-ɖɩ.

Ɖɩ-yɔɔ hʊndʊ ndʊ tɩwɛ lila caɖɩɩ caɖɩɩ nɛ palakɩna hʊndʊ ndʊ kɛ ɖɩyalɩm. Pɛcɛsʊ kpaakpɛyɛ lɛ pɩkazʊ pɔɔyʊ nakʊyʊ kʊlʊŋgʊlʊ ɛzɩ yaɖɛ yɔ ɛlɛ kɩwɛ ɖoŋ kaŋkaŋ ɛzɩ kaaʊ yɔ. Pɔyɔkʊ-kʊ lɛ palɩɣ piye nandʊ yɔɔ. Pi-taa nandʊ ndʊ tɩ-yɔɔ wɛ caʊʊ tɩyɛ ɛlɛ pɩkazʊ yɔ pʊhʊlʊma layɩ layɩ nɛ nandʊ ndʊ pɔtɔkɩ. Nandʊ ndʊ tɩwɛ kʊlʊŋgʊlʊ ɛzɩ yaɖɛ yɔ nɛ tɩwɛna pɔʊ kɛ hɛkʊ taa nɛ peeɖe kpaakpɛyɛ taa lɩm cakɩ. Nandʊ nɛ tɩ-tɛ nandʊ ndʊ tɩwɛ leleŋ kɔŋŋgɔ. Malɛzi kɛ kɛ Anasayɩ-kpaakpɛyɛ lɩnaa nɛ pɩwayɩ yɔ papaɣza a-haɖaʊ kɛ ajɛya lɛɛna taa.

Ɛlɛ Pɩɩlʊlʊ lɛ Anasayɩ-kpaakpɛyɛ wɛʊ tokasi ndɩ ndɩ yɔɔ nɛ toka kʊɖʊmaɣ yɔɔ ɖɔʊ sakɩyɛ. Ɛndonezi, Filipini nɛ Ɛndɩ ajɛya taa pakɩlʊ Anasayɩ-kpaakpɛyɛ hayʊ. Ajɛya anɛ anaatozo ahayʊ ɛzɩ kpaakpa 70 yɔ kɛ mɩnɩʊ yɔɔ keteŋa kpeekpe hayʊ mbʊ yɔ. Anasayɩ-kpaakpɛyɛ wɛ pɔŋ pɩlʊ taa nɛ tɩʊ ɖaalʊ ɖaŋ ɖaŋ, kʊ-yɔɔ loza. Anasayɩ-kpaakpɛyɛ tɩʊ pɩzʊ kɩɖaalɩ kɩtalɩ mɛtananɛɛlɛ nɛ kagbanzɩ (25). Pɔʊ yɔɔ nɛ hatʊ ñɔɔɔ ɛzɩ kalɩhʊndʊ yɔ nɛ hatʊ ŋdʊ tɩwɩlʊ lɛ tɩtɔlɩ tɩ-tɩ yɔɔ. Hatʊ ndʊ tɩwɛ ɖoŋ nɛ palɩ-tʊ nɛ pɩzaŋ.

Tɩtawɩlɩta kɔyɔ tɩ-sɛmɩŋ wɛ ɛzɩ tɩŋ hatʊ tmonasɩ yɔ ɛlɛ tɩpazʊ wɩlʊ lɛ, tɩsɛʊ ɛzɩ sʊtʊ lɩm yɔ. Ɛzɩ paa tɩʊ ŋgʊ lɛ ki-piye yɔ, anasayɩ-kpaakpɛyɛ pɩʊ nɛ ɖɩwɩlɩ camɩyɛ pɔcɔ pafɩɩ-ɖɩ nɛ ɖɩñɔʊ wayɩ lɛ pɔsɔʊ-ɖɩ. Ɖenɖe anasayɩ-kpaakpa kɩlɩʊ labʊ yɔ, peeɖe lɛ kidiiliŋ yaa teŋgunaa nɔsɩ kpɛɛ kpɛɛ yaa ɖenɖe lɩm nɛ nikaɣ pɛwɛ tam yɔ. Anasayɩ-kpaakpɛyɛ kpɛɛkpɛ lakɩ ɛzɩ fenasɩ naaza yaa hiu yɔ pʊcɔ ɖɩñɔ. Pɔsɔʊ-ɖɩ lɛ, ɖɩlakɩ ɛzɩ pɩnzɩ 5 yaa 6 yɔ lɛ ɖɩpaɣzʊ lʊlʊ.