Kɩjɛbɛyʊ

Pɩlɩɩna Wikipediya

Kɩjɛbɛyʊ kɛna lɩm kʊlʊmʊm nabʊyʊ layɩ layɩ mbʊ pɩlɩɣna abalʊ abalɩtʊ taa kɛ alɩwaatʊ ndʊ ɛna halʊ pasʊʊ yɔ yɔ. Kɩjɛbɛyʊ ŋgʊ kɩ-taa nɛ sɛzʊʊ tomnasi abalɩ ñɩnzɩ. Sɛzʊʊ tomnasi nzɩ sɩkatʊ halʊ ñɩnzɩ lɛ, pɩkɛdʊ lɛ, pɩlaba hɔɔ. Kɩjɛbɛyʊ kʊnɛ kɩ-taa nɛ lɩm mbʊ pɩ-taa nɛ ɖomaɣ yaa lʊlʊʊ yɔ nɛ kuludasi sakɩyɛ. Kɩjɛbɛyʊ wɛna kɩ-alafɩya alɩwaatʊ ndʊ kɩ-taa sɛzʊʊ tomnasi ɖɔvcamɩyɛ nɛ sɩtalɩ ɛzɩ ɛgbɔŋ 20 nɛ 300 yɔ kɛ mililita kʊɖʊmʊʊ taa yɔ. Kɩjɛbɛyʊ taa anɣmnaa ɖɔwa : anaɣm mbʊ payaɣ-pʊ se C yɔ, B12, kalɩsiyomi, mañeziyomi, fɔsɩfɔɔɖɩ, potasiyɔmɩ nɛ sɛnkɩ.

Kɩcɛbɛyʊ taa nɛ kʊdɔmɩŋ nɩɩyɛ sɔtʊ. Pɩnaɣ 2017 pañɩna lɛ pana kʊdɔmɩŋ pee wena kɩcɛbɛyʊ taa yɔ, atala 27. Kʊdɔŋ nakʊyʊ pana kɩcɛbɛyʊ taa nɛ payaɣ-kʊ se Zika piye. Piye ɖɩnɛ ɖɩpɩzʊ ɖɩwɛ kɩcɛbɛyʊ taa pɩtalɩ fenasi loɖo kɛ abalʊ weyi kɩkpa-ɩ yɔ. Kʊdɔŋ kʊnɛ kɩɩwaɣ lɔŋ mbʊ pʊyɔɔ yɔ, mba kɩɩkpaa yɔ pawa-wɛ nɛ pɩnaɣ wayɩ patasɩ-wɛ maɣzʊ lɛ, piye nɖɩ ɖɩwɛ ɖɔɖɔ. Pɩnaɣ 2017 taa ñɩnɩya ɖaana kʊdɔmɩŋ kɩfaŋ pee 26 kɛ kɩcɛbɛyʊ taa nɛ kʊdɔmɩŋ ɩnʊ ɩpɩzʊ ɩsʊʊ calɩm fusi taa. Kʊdɔŋ kʊnɛ kɩɖɛʊ ɖɔɖɔ ɛzɩ kʊzʊʊ kʊdɔmɩŋ lɛɛŋ yɔ.

Kʊɖɔŋ kʊnɛ kɩhaɣ Ebola, kʊdɔŋ ŋgʊ payaɣ-kʊ se VIH yɔ, hɔyɛ ñɩŋgaanzɩ kʊdɔŋ ŋgʊ kɩkɛ B yɔ. Pɩnaɣ 2020 kʊdɔŋ ŋgʊ kɩlɩwa nɛ kʊ kʊkʊʊ ɛyaa yɔ nɛ kɩ-tɛ lɛɛkʊ payaɣ se SRS-CoV-2 nɛ ŋgʊ tɩna COVID-19 pee yɔ, kʊsɔza kʊdɔmɩŋ 26 lɛɛŋ yɔɔ. Ñɩnʊ taa lɛ panaa se kɩjɛbɛyʊ wɛ ɛzɩ atɔtɔ leleŋ yɔ. Kɩcɛbɛyʊ pazʊʊ abalɩ pɩɣa tɛ kɔm alɩwaatʊ ndʊ kɛtɛma lɛɛzʊʊ yɔ. Kɩcɛbɛyʊ hɩʊ kɛna alɩwaatʊ ndʊ abalʊ nɛ halʊ pazʊʊ nɛ abalʊ pɩyʊ halʊ halɩtʊ taa kɛ kɩjɛbɛyɩŋ yɔ.

Kɩcɛbɛyʊ ŋgʊ ɛhɩʊ mbʊ kɩ-taa ɖɔɖɔ nɛ lɩm nɛ pamaɣza pɩ-tɩŋa kɔyɔ pɩmaɣkʊna ɛzɩ mililitinaa 2 yaa 5 yɔ. Pɩpɩzʊ pɩtalɩ mililitinaa 1,5 yaa 15 ɛlɛ we ɛtʊ tʊnɛ, tɩtakɩlɩ tɔyʊʊ. Kʊzʊu taa yaa kpaʊ taa papɩzʊ papɩ kɩcɛbɛyʊ kɛ halɩtʊ taa kpaagba yaa halɩtʊ taa ɖenɖe kɩpɩzʊ kɩwɛ yee kpɩnɛ nɖɩ ɖɩtapɩtaa se ɖɩpɩzʊ ɖɩlʊlɩ kɔyɔ.