Tibɛtii

Pɩlɩɩna Wikipediya
Tibɛtii

Tibɛtii kɛna Aazii taa egeetiye naɖɩyɛ nɛ ɖɩ-taa pʊŋ kɩlɩna wɛʊ. Tɛtʊ tʊnɛ tɩwɛ pʊʊ ŋgʊ payaɣ-kʊ se Iimalaya yɔ kɩ-tɛ hayʊ kiŋ. Tɩ-ɛyaa maɣmaɣ wayɩ lɛ, mba payaɣ-wɛ se Monba yɔ pɛwɛ peeɖe pɩna Kiyaŋ nɛ Lobasɩ mba pɛwɛ ɖɔɖɔ peeɖe. Ɛyaa mba payaɣ-wɛ se Hansɩ nɛ Huwisi yɔ pɛwɛ peeɖe tɛtʊ taa siŋŋŋ.

Keteŋa kpeekpe taa Tibɛtii kɛŋna pʊʊ tɛndɛyɛm ŋgʊ kɩkɩla kʊyʊʊ yɔ nɛ kʊyɔɔ ɖɔɖɔ kɛ ɛyaa kɩla wɛʊ. Kʊ-kʊkʊyɩmɩŋ taa maɣna mɛtanaa 4 900. Tibbɛtii kɛna egeetiye nɖɩ ɖɩ-taa nɛ ageeta cikpena naatozo yɔ. Ageeta anaa yɔ: Ucaŋ, Amdo nɛ Kam. Tibɛtii walanzɩ taa wɛ ndɩ ndɩ mbʊ pʊyɔɔ yɔ yee pakpaɣ egeetiye nɖɩ payawaɣ-ɖɩ se Tibɛtɩi kɩpɩnɩʊ yaa Tibɛtii sɔsɔʊ kɔyɔ, pɩmaɣna ɛzɩ 2 500 000 km2 yɔ ɛlɛ yee pɩkɛ Tibɛtii kʊnɛ kɔyɔ, kʊkʊ walanzɩ taa ñɛwɛʊ ɛzɩ 1 221 600 km2 yɔ.

Tibɛtii egeetiye taa ɛsɔ sɛtʊ ndʊ pɛsɛʊ yɔ ndʊ lɛ Pudiyizimɩ nɛ Bön. Peeɖe ɖɔɖɔ malɩŋkristʊ mba pɛwɛɛ ɖɔɖɔ.