Teŋgʊ Kɩkpɛdʊʊ

Pɩlɩɩna Wikipediya
(Papɩsɩna-kɛ nɛ ɖooo Teŋgʊ kɩkpɛdʊʊ)
Black Sea map

Teŋgu Kɩkpɛdʋʋ wɛna Tuurkii nɛ Georgie nɛ RuusiUkurɛnɩRumaaniiPuligari pɛ-hɛkʋ taa. Ɛ-walanzɩ taa talɩɣ ɛzɩ 1150 kɛ mɛtɛ waa kudoku mbɩ yɔ nɛ wɩsɩ ɖɩɖʋyɛ hɔɔlʋʋ taa kiŋ nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ hɔɔlʋʋ kiŋ yɔ.

Kɩwɛna ɖɔɖɔ 600 kɛ mɛtɛ waa kudoku mbɩ yɔ nɛ hayuu kiŋ hɔɔlʋʋ taa nɛ hadɛ kiŋ hɔɔluʋ taa mbɩ yɔ. Ɛ-taŋgalam taa walanzɩ talɩɣ ɛzɩ 43000 kɛ mɛtɛ waa kudoku mbɩ yɔ. Pontiki kɛna yʋsʋ maya hɩɖɛ nɖɩ ɖɩlɩna ɖooo kɩbɩnjaazɩ teŋgu taa yɔ nɛ ki-liŋgʊ taa wɛ ɛzɩ mɛtanaa 2252 yɔ.

View on Sotsji from black sea

Tombiye paɣlam nɖɩ pɔtɔŋ-ɖɩ se caŋ caŋ kabɩyɛ taa se fɛɛŋ taa wezu caɣu kpɛlɛkʋʋ-tʋ yɔ, nɛ pɔtɔŋ ɖɔɖɔ se ɛkisinism (euxinisme) yɔ, lakɩna ɖɔɖɔ nɛ patɩlɩɣ mbʋ pɛtɛma pʋ tɩlɩɣ yɔ yaa mbʋ pɛtɛma pʋ sɩm yɔ. Ɛwɩlɩ yaa eyeki se patɩlɩ anɔksi (anoxie) tɛ lɩm kiliŋgim n̄ɩmbʋʋ.

Lɩm mbʋ pʋwɛ ɖɔm siŋŋ pɩfɛyɩ se pɔyɔɔdɩ. Ŋn̄ɔ pʋ yaa nɖɩ-kɩ pʋ n̄ɩɣʋ kɛ n̄ansʋlʋmɩyɛ yɔ kɔyɔ, pʋwɛ yem ɛzɩ ɖɔm nɖɩ-ka yɔ. Nɛ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ yɔɔ kiŋ kpem kɛ ɖɔm mbʋ ŋglɩɣ pɩtaŋ nɩɣʋ. Hɔɔlʋʋ ŋgʋ lɛ, ŋgʋ paya se tɛtʋ hɛkʋʋ taa ɛwadɩyɛ (fɩya) via ɖeɖe yaa hɔɔlʋʋ.

Севастополь

Teŋgu kʊnɛ kɩ-walanzɩ taa maɣna ɛzɩ 4127 000 nɛ 423 000 km2 pɛ-hɛkʊ taa nɛ kɩ-lɩm talɩɣ ɛzɩ 537 000 nɛ 555 000 km3 yɔ.

Amasra 1260440 nevit

Hɔɔlʋʋ ŋgʋ, ɖɩnaɣ kɩ-taa Marmara Teŋgu. Nɛ kɩwɛ ndɩ nɛ lɩm kʋn̄ɔn̄ɔm mbʋ, mbʋ pʋbʋ wɛ camɩyɛ yaa pʋn̄ɔzɩ camɩyɛ pɩtɩŋna pɔɔ sʋsɔ yɔɔ yɔ. Ɖɩɖɔkɩ size pɔɔ sʋsɔ kanɛ yɔ ke-kpeŋ yaa ka-ɖɩtanɖɛ lɛ Teŋgu Kɩkpɛdʋʋ kʋnɛ kɩ-taa. Teŋgu kɩkpɛdʋʋ kʋnɛ, ki-hayuu hɔɔlʋʋ taa kiŋ lɛ, kɩ-kpɩtɩna Azov Teŋgu pɩtɩŋgɩna détroit de Kertch.

Nɛ kɩ-hadɛ hɔɔlʋʋ taa nɛ wɩsɩ ɖɩɖʋyɛ hɔɔlʋʋ taa kiŋ lɛ, ɖɩnaɣ se ɛtamasɩna Tɛtʋ hɛkʋʋ taa ɛwadɩyɛ teŋgu, pɩtɩŋgɩna Bosphore nɛ Marmara teŋgu. Pɩtɛmna Détroit de Dardanelles. Pɩkpaɣʋ nɛ pɩnaɣ 1996 kanɛɛ yɔ, efemiye 31 n̄ɩŋgʋ kɛ aloma fenaɣ taa kɛna kedeŋa kpeekpe efemiye nɖɩ palɩza size ɖɩkɛ Teŋgu Kɩkpɛdʋʋ kʋnɛ kɩ-yɔɔ ka ndɩyʋʋ alɩwaatʋ yɔ.