Tɛtʋ Kikizitu

Pɩlɩɩna Wikipediya
(Papɩsɩna-kɛ nɛ ɖooo Tɛtʋ Kikizitu (Cité interdite))

Tɛtʋ kikizitu kɛ Siini ɛjaɖɛ taa caɣya yea Siini ɛjaɖe mba yaa yem yɔɔlɩɩ size ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ ɖaɣ kɩbɩnaɣ. Patasɩ paya tɛtʋ nʋ ɖɔɖɔ size ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ keɖeyaɣ ɖaɣ. Tɛtɛ Kikizitu tʋnɛ, tɩkɛ ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ ɖaɣ kɩbaŋga sʋsaɣ nakɛyɩ. Nɛ tɛtʋ tʋnɛ, tɩwɛɛ Siini ɛjaɖɛ tɛtʋ sʋsɔtʋ ndʋ payatʋ se Peekɛɛ yɔ tɩ-taa.

Nɛ peɖe ɛjaɖɛ wiyau sʋsɔ wɛɛ. Hɔʋ ŋgʋ paya-kʋ size Ming yɔ, ɖɩtɔzɩ size kɩ-taa Siini ɛjaɖɛ n̄ʋʋndina cɛŋga lɩwaana. Nɛ sʋsɔ ɖa-caa Yongle kaɣkɛna wiyau sʋsɔ naadozo n̄ɩnʋ aliwaatʋ ndʋ tɩ-taa. Peɖee pɩcɔ nɛ pabazɩɣ kuduyuu ŋgʋ kɩmatʋ lɛ, sʋsɔ ɛnʋ ɛhana nɔɔ nɛ paba matʋ ndʋ.

Papazaɣ matʋ ndʋ Pɩnaɣ 1406 taa nɛ pɛtɛmmdʋ pɩnaɣ 1420 taa mbɩ yɔ. Mbɩ yɔ wɩlɩɣna size pamakʋ nɛ pɩnzɩ hiŋ nɛ naanaza(14). Ɛjaɖe n̄ʋʋdʋ sʋsɔ ɖaɣ kanɛ, kɛwɛna hɔɔlʋʋ ŋgʋ yɔ, ncɔna kɔyɔ, ŋna size walanzɩ yaa ɖaɣlakɩŋ fɛyɩ kɩmaŋ.

Ɛ-ɖaɣlakɩŋ yaa ɛ-walanzɩ taa makʋna ɛzɩ ɛkɩtarɩna hiŋ lʋbɛ(70) mbɩ yɔ. Nɛ ɖɩtaasʋ size ɛjaɖɛ n̄ʋʋ tʋ sʋsɔ ɖaɣ kanɛ, kɛkɛ yaa kɛwɛ ɖɔɖɔ ajɛɛ n̄ʋʋndɩna ɖɛsɩ taa yaa pakalɩɣ kɔyɔ. Kɛtɛ kɛwɛ ɖɔɖɔ ɖɛsɩ nzɩ Siini ɛjaɖɛ samaɣ kɩlɩɣ n̄ɔɔzʋʋ ɖɛsɩ nzɩ size sɩwɛ nɛ paatɩlɩzɩ cee wzyɩ yɔ sɩ-taa.

Nɛ halɩ nɛ sɔnɔ alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa mbɩ yɔ, ɛpɩsaɣ keɖeyaɣ wondu ɖaɣ sʋsaɣ. Kɛkɛ wiyau ɖaɣ keɖeyaɣ n̄ɩŋga sʋsaɣ ŋga pasɩɣ ka-taa Siini ɛjaɖɛ tɔsʋ yaa cee n̄ɩm yɔ. Nɛ ɖaɣ kanɛ yɔ, ka-taa peɖe pana ɖɔɖɔ pɩtɩŋgɩna ɛzɩma pɩcɔ Siini ɛjaɖɛ ɛsɛ kuliye pɩɩkpaʋ nɛ ɖooo caanaʋ taa yɔ.

Siini ɛjaɖɛ mba, ɛɛkaɣ paɣ wiɖi kɛ sɔʋʋ keɖeyaɣ ɖaɣ kanɛ kɔyɔ. Siini ɛjaɖɛ tʋma kɩbana kɩbana, kajala n̄ɩna nɛ feveɖe n̄ɩna wɛ peɖe kuduyuu ŋgʋ kɩ-taa. Nayɛ kɔyɔ: taʋʋ tʋmɩyɛ labʋ; nɛ cɩnjɩnɔɔ sɛʋ tʋmɩyɛ labʋ, nɛ cʋʋ matʋ tʋmɩyɛ labʋn, nɛ pɩtasɩna minziiki wondu lɩzɩɣ, nɛ calɩm kifidim tʋmɩyɛ labʋ.