Tɔm kɩhʊhʊtʊ mayʊ

Pɩlɩɩna Wikipediya

Tɔm kɩhʊhʊtʊ mayʊ kɛ paɣtʊ tɛ tʊmɩyɛ tʊ kɛ romanɩ taa paɣtʊ kpɛlɛkʊʊ tɛ niiye mʊyʊ. Ɛyʊ ɛnʊ ɛkɛ tɔm hʊyʊ weyi ɛwɛ ɛ-tɩyɔɔ yɔ, ɛkɛ samaɣ nɔyɔɔ tʊmɩyɛ laɖʊ. Samaɣ nɔɔ yɔɔ tʊmɩyɛ laɖʊ kpaɣnɛ-ɩ tʊmɩyɛ ndɩ. Ɛyʊ ɛ-tʊmɩyɛ lɛ se ɛhʊʊ ɛyaa hɛkʊ taa tɔm ndʊ payaɣ se ɖama hɛkʊ taa nɩnaʊ tɛ tɔm ndʊ tɩfɛyɩ leleŋ yɔ nɛ paɣtʊ wɛ nɛ tɩmakɩ-tʊ. Ɖooo hɛkʊ alɩwaatʊ taa kɛ ɛyʊ ɛ-tʊmɩyɛ kaawɛ ɖooo byzantin ajɛyɛ pajaɣ mɔyɔɔ taa.

Ɖɔɖɔ ɛzɩ tʊmɩyɛ ndɩ ɖɩwɛʊ yɔ, ɛjaɖɛ taa tɔm kɩhʊhʊtʊ mayaa aŋgbaa sɔsɔnaa kaawɛ. Paasɩma tɔm mayʊ ɛ-nʊ ɛ-tɔm hʊʊ ɛyaa hɛkʊ taa ɖooo pɩnaɣ 1961 kɛ Haye nɛ pɩɖɩzɩɣ ɛyaa akɔma tɛ paɣtʊ. Ɖooo canaʊ Ɛngɩlɩsɩ ajɛyɛ waɖɛ ndɩ payaɣ se Common Law (Kewiyaɣ KɩkpɛndaɣEtaazuuniKomɔŋwɛltɩ ŋgbɛyɛ) nɛ sɩkandɩnavɩ ajɛyɛ (TanemarɩkɩFɛɛlandɩIslandɩ) mbʊ yɔ tɔm mayʊ tʊmɩyɛ kɛkɛ se ɛla takayaasɩ nzɩ ajɛyaa lɛɛna kaɣ labɩnaʊ nɛ tʊmɩyɛ ɛlɛ, paalakɩ-sɩ nɛ tʊmɩyɛ keeke mbʊ pʊyɔɔ yɔ sɩfɛyɩ paɣtʊ taa siŋ.

Tɔm kɩhʊhʊtʊ tɛ tɔm mayaa ajɛyaa kɩgbɛndʊʊ yatʊ kɩfatʊ kɛ latɛŋ taa UINL kpeɣla ajɛyaa elimiye kɩgbanzɩ (ɛlɛ tɛkɛ canaʊ latɩŋ mba naalɛ) ŋgʊ kʊñɔɔ romanɩ samaɣ paɣtʊ niiye mʊyʊ. Tɔm kɩhʊhʊtʊ tɔm mayʊ tɛ tʊmɩyɛ lɩɣ wayɩ wayɩ wɛɛ taa kɛ paa ajaɖɛ ndɩ ɖɩ-taa ɛzɩ Eerɔpʊ nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa kiŋ alɩwaatʊ ndʊ Perɩlɛɛ koloŋga tɔlaa yɔ. AfrikaAazii taa lɛ, Fransɩɩ tɔm kɩhʊhutʊ lɔntasɩyaa ŋgbɛɛ sɔsɔyɛ (CSN) wayɩ wayɩ alɩwaatʊ tʊnɛ tɩ-taa sɩna nɛ pasɩ tɔm kɩhʊhʊtʊ tʊmɩyɛ Siini ɛjaɖɛ taa.

Fransɩɩ ɛjaɖɛ taa lɛ, tɔm kɩhʊhʊtʊ mayaa kɛ samaɣ lɩm lɩmɖʊyaa. Tɔm hʊyaa sɔsaa mba paɖaŋgʊʊ tɔm yɔɔ yɔ lɩzɩna-wɛ. Mbʊ lɛ pɛwɛ samaɣ ɖoŋ yɔɔ kɛnɛ. Ɛyʊ ɛkɛ mʊtʊsʊʊ ɛyaa ɛsɩndaa nɛ ɛhaɣ ñalɩmɩyɛ hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ nɛ eyeki se ɛyʊ ɛkɛ ɛ-tɛ ɛyʊ siŋ pɩlɩna paɣtʊ ndɩ ndɩ yɔ.

Tɔm mayaa mba pakandʊʊ samaɣ tʊmɩyɛ wɛtʊ yɔ. Pɩlɩna paɣtʊ lɔntasʊʊ ŋngbɛɛ cɔlɔ lɛ, yee pɛkɛ samaɣ tʊmɩyɛ yɔɔ kandɩyaa nɛ samaɣ nɔɔ yɔɔ ɖɛyaa mba tɔm hʊyaa sɔsaa lɩzaa yɔ yɔ, tɔm mayaa sɔsaa lakɩ sɔlɩm tʊmɩyɛ nɛ pɩɩhaɣ-wɛ ñamtʊ yaa pɩtɛkɛ-wɛ tʊmɩyɛ ɛyaa ɛsɩndaa pɩlɩna ɛyʊ waɖɛ yɔ kandʊʊ takayaɣ pɩnaɣ 1789 taa tɔm hɔɔlaɣ 6 ŋga yɔ.