Toovenum (vérité)

Pɩlɩɩna Wikipediya
Walter Seymour Allward, Veritas, 1920

Payaʊ se toovenum yɔ, ɛbɛ payaɣ mbʊ ?

Ɛyaa naalɛ eyowa nɛ pama ɖama yɔ, pʊwayɩ lɛ, pañɩnɩɣ nɛ pana se aca lɛlʊ tɔm. Nabʊyʊ taa kɔyɔ, ɛyaa naalɛ yaa naadozo cakɩna nɛ pɔñɔɔzɩ-tʊ. Yee patanɩɩna ɖama yɔ, pekpeliɣ pe-cejewiye taa nɛ pɔcɔɔlɩ-tʊ. Weyi ɛca lɛlʊ tɔm yɔ, pɔtɔŋ se ɛ-tɔm sɩba. Piyele weyi paca ɛlɛ tɔm yɔ, peɖezi ɛlɛ tɔm, pʊ-tɔbʊʊ se ɛlɛ wɛna toovenum.

You taa nabʊyʊ ɛwɛɛkaa kɔyɔ, weyi ɛca tɔm yɔ, ɛnʊ ñɔɔzʊʊna mbʊ pɩwɛɛkaa yɔ payɩ. Yee po-you taa, nabʊyʊ elebina yɔ, weyi ɖɔɖɔ ɛca tɔm yɔ, ɛnʊ ñɩnɩna-pʊ nɛ ɛpɩsɩna weyi ɛlɛ wɛna toovenum yɔ. Lee wiyaʊ tɛɛ paya ɖama tɔm kɔyɔ, paɖʊʊ liidiye naɖɩyɛ nɛ pʊcɔ pahʊʊ pɔ-tɔm ndʊ. Pahʊʊ-tʊ lɛ, weyi ɛ-tɔm sɩkɩ yɔ, pɔtɔkɩ e-liidiye nɖɩ ɛɖʊwa se pahʊʊna tɔm yɔ. Weyi ɛlɛ wɛna toovenum yɔ, pɔtɔɔ ɖɔɖɔ ɛlɛ ñɩnɖɛ. Pʊ-wayɩ lɛ, weyi ɛca lɛlʊ tɔm yɔ, pʊ-tɔbʊʊ se weyi ɛ-tɔm sɩba yɔ, ɛcaa weyi ɛlɛ wɛna toovenum yɔ e-liidiye nɖɩ awiya tɔwaa yɔ nɛ ɛhɛyɩ-ɩ. Mbʊ pʊyɔɔ yɔ, ɛlɛ tacaɣ yem nɛ ewona e-liidiye nɛ ɛcɛlɛ awiya.

Yee pɩkɛ eveletu tɔm, pʊ-tɔbʊʊ se yee ɛyʊ ɛsɩbɩna nɛ pacaa pazɩyʊ nɛ ɛlɛ kɔɔ nɛ ɛkpa nɔɔyʊ se ɛlɛ kʊna weyi ɛsɩba yɔ, pacakɩ cejewiye taa nɛ pana-tʊ. Weyi pazɩyʊ kpa-ɩ se ɛnʊ kʊna ɛyʊ yɔ, yee ɛnʊ kʊna ɛyʊ toovenum nɛ etisi kɔyɔ, pɔkɔɔlɩ-ɩ yaa palɩzɩ-ɩ nɛ e-leewaa nɛ poposina-ɩ nɛ ɛ-tʊtʊ. Weyi ɛkʊ ɛyʊ mbʊ yɔ, e-egbele tɩʊ kpakɩɣna-ɩ nɛ ewolo ɛcaɣ ɛlɛ tɛ pɩnzɩ nzɩ cejewiye taa ñɩma cakɩ nɛ paɖʊ se pʊwɛɛ se ɛtɛm-sɩ nɛ pʊcɔ ɛpɩsɩ ɛ-tɛtʊ taa e-cejewiye taa ñɩma cɔlɔ yɔ.

Ɛlɛ, yee weyi pazɩyʊ kpa-ɩ se ɛnʊ kʊna weyi ɛsɩba mbʊ yɔ etetisi se ɛnʊ kʊna yɔ, powokina tɔm ndʊ wiyaʊ sɔsɔ tɛ, pʊ-tɔbʊʊ se kantɔŋ tɛ. Peeɖe lɛ, paɖʊʊ liidiye sɔsɔyɛ naɖɩyɛ nɛ wiyaʊ sɔsɔ ha-wɛ waɖɛ nɛ pɛɖɛɛ tɩŋ ñɔʊ yaa kpɛzɩyɛ. Pazɩyʊ yaa tɩʊ weyi ɛkpa lɛlʊ se ɛnʊ kʊna ɛyʊ yɔ, ɛ nɛ weyi ɛkpa mbʊ yɔ pɛɖɛɛna tɩŋ ñɔʊ.

Powoki nɛ pɔkɔɔ lɛ, weyi pɩkpa-ɩ yɔ, pɔtɔŋ se ɛ-tɔm sɩba. Piyele weyi ɛlɛ lɩwa yɔ, pɔtɔ se ɛlɛ wɛna toovenum. Liidiye sɔsɔyɛ nɖɩ pa-naalɛ pasɩ wiyaʊ sɔsɔ tɛ nɛ pʊcɔ pɛɖɛɛ yɔ, awiya tɔkɩ ɖɩtɩŋa nɛ piyele weyi ɛ-tɔm sɩba yɔ, pʊ-tɔbʊʊ se weyi pɩkpa-ɩ yɔ, ɛcaa lɛlʊ liidiye nɖɩ ɛlɛ ɖʊwa yɔ nɛ ɛhɛyɩ ɛlɛ.