Pɩnaɣ taa tʊmɩyɛ labʊ ñʊʊ takayaɣ

Pɩlɩɩna Wikipediya

Pɩnaɣ takayaɣ yaa pɩnaɣ taa tʊmɩyɛ labʊ ñʊʊ takayaɣ, pɩkɛ pɩlɩyɛ takayaɣ ŋga ka-taa pañɩnɩɣ yɔ, pɩkɛ takayaɣ kɩkɛdaɣ, ka-taa peeɖe papɩzɩɣ pana ɛyaa hɩla nɛ nɔmɔŋ wɩlɩtʊ ndɩ ndɩ. Nɔmɔŋ weyi ɛ-tɔm ɖɩyɔɔdʊʊ yɔ pɩpɩzɩɣ pɩkɛ ŋgbɛyɛ naɖɩyɛ tɔm yaa tʊmɩyɛ naɖɩyɛ tɔm, pɩpɩzɩ pɩkɛ ɖɔɖɔ ɛzɩ sukuli nakʊyʊ yɔɔ tɔm, tʊmɩyɛ sɔsɔyɛ naɖɩyɛ piliŋa tɔm yaa pɩlʊʊ nakʊyʊ tɔm yaa ɖɔɖɔ ɛyaa nabɛyɛ mba pawɩlɩ pa-tɩ yaa pɛcɛlɩ pa-tɩ tʊmɩyɛ naɖɩyɛ yɔ.

Peyebinam tɩyɩnzɩ tʊmɩyɛ tɩnaa tɩnaa kajalaɣ pɩnzɩ takayasɩ tɔm kiɖe, tɩlɩ Erɔpʊ ajɛyɛ taa kpaɣ Hɛkʊ nɛ Hɛkʊ wɛɛ taa. Almanach royal pama takayaɣ ŋga pɩtɩŋna takayasɩ mayʊ Laurent Houry tʊ yɔɔ, pɩlɩna Louis 14 pana ñaʊʊ yɔɔ, ɛnʊ kɛtɩna ɛjaɖɛ taa tʊma laɖaa sɔsaa kpeekpe nɛ sukuli kɩtɛzʊʊ taa wɩlɩyaa kpeekpe. Kapɩsɩ tovonum pɩnaɣ takayaɣ sɔsɔ Fransɩɩ ɛjaɖɛ taa tʊma sakɩyɛ taa.

Pɩkɔma pɩnaɣ 1763 lɛ, Gotha Almanach lɩɩ, ka-taa ɖɩnaɣ Erɔpʊ kewiyisi hɔŋ kpeekpe tɔm, kɛlɛ paya-kɛ hɩɖɛ cikpeɖe mbʊ se liɖe kɛdʊʊ takayaɣ, paɣtʊ sɔsɔtʊ kpɛlɛkɩtʊ takayaɣ nɛ kɛdɩtʊ takayaɣ pɩnaɣ 1944. Pɩkɔma pɩnzɩ sakɩyɛ wayi lɛ, Sébastien Bottin susi tadɩyɛ tɛ Almanach nɛ tʊma sɔsɔna takayaɣ tɔm ɛzɩ Bottin gourmand yaa le Bottin mondain.

Pɩnaɣ taa tʊma labʊ ñʊʊ takayaɣ ŋga ɛyaa kɩla sɩm yɔ ŋga lɛ kaŋalaafu tɩnaa takayaɣ, ka-taa peeɖe patʊɣʊ tʊma laɖa masɩ ñʊŋ hɔɔlʊʊ (takayɩ hayʊʊ caʊʊ yɔɔ paɖʊ-sɩ) nɛ ɛyaa yem lalaa kɛ takayɩ hayʊʊ kʊlʊmʊʊ yɔɔ, Solocal kɛ sɔnɔ Amerika ŋgbɛyɛ nɖɩ KKR Fransɩɩ kɩtamsɩnaʊ tʊmɩyɛ ɛyaa ɖaɣnɩ fezuu.