Hɩlɩmɩyɛ

Pɩlɩɩna Wikipediya

Paa wonuu ŋgʋ kɩwɛna kɩ-hɩlɩmɩyɛ. Hɩlɩma wɛ ndɩ ndɩ : pʋyʋ kpaakpaa kɔñɩɩɩ hɩlɩmɩyɛ wɛɛ. Mbʋ payaɣ se « masse atomique ».

Wɩsɩ hɩlɩmɩyɛ ñɛwɛɛ. Pʋbʋ kɛ tomnaɣ ɖɔnɛ tɛ tɩɩnzɩ kpɛlɛkʋʋ tɛ kɩmaɣzɩnaʋ nakʋyʋ. Haɣnaɣ hɩlɩmɩyɛ wɛɛ ɖɔɖɔ. Pʋbʋ kɛ tomnaɣ hɩlɩmɩyɛ. Kɔtɩɩ waa tɛ hɩlɩmɩyɛ ɖɔɖɔ ñɛwɛɛ nɛ hɩlɩmɩyɛ tɛ mbʋ payaɣ se « spectrométrie » yɔ.

Laatriki miŋ hɔɔlʋʋ taa nɛ nazɩyʋ pee kpɛlɛklʋʋ hɔɔlʋʋ taa nɛ nazɩyʋ lɛɣtʋ tɩlɩtʋ pɔ-nʋmɔʋ taa lɛ, hɩlɩmɩyɛ kɛ pʋyʋ keem.

Hɩlɩmɩyɛ kɛ ɖɔɖɔ hama nɛ pɔhɔkʋʋna pɛ. Malɩfa hɩlɩmɩyɛ ñɛwɛɛ ɖɔɖɔ. Payaɣ mbʋ se « masse » yɔ, pʋwɛna tɔbɩŋ ndɩ ndɩ fransɩɩ kʋnʋŋ taa. Amerika ɛjaɖɛ taa saawɩlɩ ndɩ ndɩ takayaɣ nakɛyɛ ñɛwɛɛ nɛ payaɣ kaka ɖɔɖɔ se « The masses ».

Takayaɣ ŋ́ga kalɩ pɩnaɣ 1911 taa nɛ kasɩɩ tɩnaɣ pɩnaɣ 1917 ñɩŋa taa. Samaɣ kpɛlɛkʋʋ hɔɔlʋʋ taa payaɣ piliŋa nakɛyɛ se « Mass-Observation ».

Takayɩsɩ maʋ nʋmɔʋ taa lɛ, piliŋa ŋ́ga kɔcɔŋnana nɛ katɩlɩɣ samaɣ wɛtʋ ndɩ ndɩ. Pritaniki ɛjaɖɛ taa piliŋa ŋga kɔñɔwa. Pɩnaɣ 1937 taa kɔñɔwa.