Ñɔɔzɩtʋ hɛkʋ taa tʋkaɣ

Pɩlɩɩna Wikipediya
Contenu supprimé Contenu ajouté
SFLord (ndɔncɔɔlɩyɛ | tambasɩ)
Aucun résumé des modifications
Gnangbade (ndɔncɔɔlɩyɛ | tambasɩ)
Ajout liens, nettoyage
Caŋa 1: Caŋa 1:
{{Ɛjaɖɛ
{{Ɛjaɖɛ
| Hɩɖɛ = Etaazuunii
| Hɩɖɛ = Etaazuunii
| Hɩɖɛ2 = .
| Hɩɖɛ2 = Fransɩɩ : Etats-Unis
| Kɩɖaʋ kɩdɛɛka = [[File:Flag of the USA.svg|75px]]<br>Etaazuunii Kɩɖaʋ kɩdɛɛka
| Kɩɖaʋ kɩdɛɛka = [[File:Flag of the USA.svg|75px]]<br>Etaazuunii kɩɖaʋ kɩdɛɛka
| Kɩɖaʋ kɩdɛɛka yendu = .
| Kɩɖaʋ kɩdɛɛka yendu = .
| Ɛjaɖɛ Hulutuu = .
| Ɛjaɖɛ Hulutuu = .
| Kɩlɛmʋʋ = .
| Kɩlɛmʋʋ = .
| Ɛjaɖɛ tɛ tampaɣ = [[File:Great Seal of the United States (reverse).svg|75px]]<br>Etaazuunii Ɛjaɖɛ tɛ tampaɣ
| Ɛjaɖɛ tɛ tampaɣ = [[File:Great Seal of the United States (reverse).svg|75px]]<br>Etaazuunii ɛjaɖɛ tɛ tampaɣ
| Ɛjaɖɛ tɩ-yɔɔ wɛʋ efemiye = .
| Ɛjaɖɛ tɩ-yɔɔ wɛʋ efemiye = .
| image_map = [[File:US Locator Blank.svg|190px]]<br>Etaazuunii tɛlɛŋa
| image_map = [[File:US Locator Blank.svg|190px]]<br>Etaazuunii tɛlɛŋa
Caŋa 26: Caŋa 26:
}}
}}


''Etaazuunii'' kɛna ajɛya sakiyɛ kɩkpɛndɩɣ. Ɛlɛ Etaazuunii wɛna Amerika nɛ kɩhayʊ kɩŋ. Ajɛya nɩɩnɩwa kpɛndɩna kpɛm nɛ payaɣ se Etaazuunii. Ɖɔɖɔ lɛ ajɛya cikpena nayɛ wɛ 48 nɛ amalɩna nɩnɩwa lɛɛna. Ajɛya anɛ, awɛ Atlantiki lɩŋamʊʊ nɛ kɩ-wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa nɛ kɩ-wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa lɛ, pasiifiki lɩŋamʊʊ. Hayʊ kɩŋ lɛ, Kanadaa ɛjaɖɛ piyele Mekisiki ñɛwɛna hadɛ kiŋ. Ajɛya nayɛ ñɔtɩna Etaazuunii ɛlɛ afɛyɩ kamaɣ yɔɔ; ana lɛ: Alaskaa (Kanadaa nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa) nɛ Awayɩ Pasifiki hɛkʊ nɛ hɛkʊ.
''Etaazuunii'' kɛna ajɛya sakiyɛ kɩkpɛndɩɣ. Ɛlɛ Etaazuunii wɛna Amerika nɛ kɩ-hayɩ kɩŋ. Ajɛya nɩɩnɩwa kpɛndɩna kpɛm nɛ payaɣ se Etaazuunii. Ɖɔɖɔ lɛ ajɛya cikpena nayɛ wɛ 48 nɛ amalɩna nɩnɩwa lɛɛna. Ajɛya anɛ, awɛ [[Atlantique teŋgu|Atlantiki teŋgu]] nɛ kɩ-wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa nɛ kɩ-wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa lɛ, [[Pasifiki lɩŋgamʋʋ|Pasifiki teŋgu]]. Hayɩ kɩŋ lɛ, [[Kanadaa (Canada)|Kanadaa]] ɛjaɖɛ piyele Mekisiki ñɛwɛna hadɛ kiŋ. Ajɛya nayɛ ñɔtɩna Etaazuunii ɛlɛ afɛyɩ kamaɣ yɔɔ; ana lɛ: Alaskaa (Kanadaa nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa) nɛ awayɩ [[Pasifiki lɩŋgamʋʋ|Pasifiki]] hɛkʊ nɛ hɛkʊ.


Pɩcɔ nɛ Eerɔpɩ ñɩma woki Etaazuunii tɛtʊ taa nɛ pakpacayʊ-ɖɩ lɛ, ɛyaa nabɩyɛ, Ameerɩndɩyɩŋwaa mba palɩna Eraazi yɔ paatɛma wɛʊ peeɖe pɩlabɩ ɛzɩ pɩnzɩ 1 5000 mbʊ yɔ yɔ. [[Eerɔpɩ|Eerɔpɩ]] mba tɛ Etaazuunii kpacayʊʊ paɣzɩ ɛzaɩ pɩnzɩ mɩnɩʊwaa hiu nɛ looɖo yɔ. Pɩtaakɛ Eerɔpɩ ɛyaa ɖeke ɛlɛ Krandɩ-Pretaañɩ mba ɖʊ ɖɔɖɔ pe-nesi ɖomaɣaɣ fenaɣ 14 wiye pɩnaɣ 1607. Mbʊ yebina nɛ you ñapaazɩ nɛ kɩsɩɩna hasɩ yaɖɛ fenaɣ kɩyakʊ naanza pɩnaɣ 1775 wiye lɛ, Etaazuunii mʊ kɩ-tɩ yɔɔ wɛʊ. Keteŋa kpeekpe taa lɛ, Etaazuunii lɛɣna mʊʊ kɩ-tɩ yɔɔ wɛʊ.
Pɩcɔ nɛ [[Eerɔpʋ tɛtʋ tɔm|Eerɔpɩ]] ñɩma woki Etaazuunii tɛtʊ taa nɛ pakpacayʊ-ɖɩ lɛ, ɛyaa nabɩyɛ, Ameerɩndɩyɩŋwaa mba palɩna Eraazi yɔ paatɛma wɛʊ peeɖe pɩlabɩ ɛzɩ pɩnzɩ 1 5000 mbʊ yɔ yɔ. [[Eerɔpʋ tɛtʋ tɔm|Eerɔpɩ]] mba tɛ Etaazuunii kpacayʊʊ paɣzɩ ɛzaɩ pɩnzɩ mɩnɩʊwaa hiu nɛ looɖo yɔ. Pɩtaakɛ [[Eerɔpʋ tɛtʋ tɔm|Eerɔpɩ]] ɛyaa ɖeke ɛlɛ [[Kewiyaɣ Kɩkpɛndaɣ (Royaume-Uni)|Krandɩ-Pretaañɩ]] mba ɖʊ ɖɔɖɔ pe-nesi ɖomaɣaɣ fenaɣ 14 wiye pɩnaɣ 1607. Mbʊ yebina nɛ you ñapaazɩ nɛ kɩsɩɩna hasɩ yaɖɛ fenaɣ kɩyakʊ naanza pɩnaɣ 1775 wiye lɛ, Etaazuunii mʊ kɩ-tɩ yɔɔ wɛʊ. Keteŋa kpeekpe taa lɛ, Etaazuunii lɛɣna mʊʊ kɩ-tɩ yɔɔ wɛʊ.


Tɛtʊ sɔsɔyʊ payaɣ se Washington Peeɖe ɛjaɖɛ ñʊʊdʊ yɔ Ɖajaa [[Barack Obama]] nɛ ɛnʊ kɛna peeɖe ñʊŋ tɩna 44 tʊ nɛ ɛ-tɛɛ tʊ yɔ Joe Biden.
Tɛtʊ sɔsɔyʊ payaɣ se Washington Peeɖe ɛjaɖɛ ñʊʊdʊ yɔ Ɖajaa [[Barack Obama|Barack Obama]] nɛ ɛnʊ kɛna peeɖe ñʊŋ tɩna 44 tʊ nɛ ɛ-tɛɛ tʊ yɔ Joe Biden.


=Ki-kiɖe=
=Ki-kiɖe=

25 Ɖomaɣ fenaɣ 2016 à 22:25 wiye ñɔɔzɩtʋ kɩlɛɣzɩtʋ

Etaazuunii
Fransɩɩ : Etats-Unis

Etaazuunii tɛlɛŋa

Etaazuunii kɩɖaʋ kɩdɛɛka

Etaazuunii ɛjaɖɛ tɛ tampaɣ
Internet nimaɣ: .

Etaazuunii kɛna ajɛya sakiyɛ kɩkpɛndɩɣ. Ɛlɛ Etaazuunii wɛna Amerika nɛ kɩ-hayɩ kɩŋ. Ajɛya nɩɩnɩwa kpɛndɩna kpɛm nɛ payaɣ se Etaazuunii. Ɖɔɖɔ lɛ ajɛya cikpena nayɛ wɛ 48 nɛ amalɩna nɩnɩwa lɛɛna. Ajɛya anɛ, awɛ Atlantiki teŋgu nɛ kɩ-wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa nɛ kɩ-wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa lɛ, Pasifiki teŋgu. Hayɩ kɩŋ lɛ, Kanadaa ɛjaɖɛ piyele Mekisiki ñɛwɛna hadɛ kiŋ. Ajɛya nayɛ ñɔtɩna Etaazuunii ɛlɛ afɛyɩ kamaɣ yɔɔ; ana lɛ: Alaskaa (Kanadaa nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa) nɛ awayɩ Pasifiki hɛkʊ nɛ hɛkʊ.

Pɩcɔ nɛ Eerɔpɩ ñɩma woki Etaazuunii tɛtʊ taa nɛ pakpacayʊ-ɖɩ lɛ, ɛyaa nabɩyɛ, Ameerɩndɩyɩŋwaa mba palɩna Eraazi yɔ paatɛma wɛʊ peeɖe pɩlabɩ ɛzɩ pɩnzɩ 1 5000 mbʊ yɔ yɔ. Eerɔpɩ mba tɛ Etaazuunii kpacayʊʊ paɣzɩ ɛzaɩ pɩnzɩ mɩnɩʊwaa hiu nɛ looɖo yɔ. Pɩtaakɛ Eerɔpɩ ɛyaa ɖeke ɛlɛ Krandɩ-Pretaañɩ mba ɖʊ ɖɔɖɔ pe-nesi ɖomaɣaɣ fenaɣ 14 wiye pɩnaɣ 1607. Mbʊ yebina nɛ you ñapaazɩ nɛ kɩsɩɩna hasɩ yaɖɛ fenaɣ kɩyakʊ naanza pɩnaɣ 1775 wiye lɛ, Etaazuunii mʊ kɩ-tɩ yɔɔ wɛʊ. Keteŋa kpeekpe taa lɛ, Etaazuunii lɛɣna mʊʊ kɩ-tɩ yɔɔ wɛʊ.

Tɛtʊ sɔsɔyʊ payaɣ se Washington Peeɖe ɛjaɖɛ ñʊʊdʊ yɔ Ɖajaa Barack Obama nɛ ɛnʊ kɛna peeɖe ñʊŋ tɩna 44 tʊ nɛ ɛ-tɛɛ tʊ yɔ Joe Biden.

Ki-kiɖe

Caanaʊ tɔm

Pɔcɔ Christoph Colomb fɛyɩɣ nɩŋgbaŋaɣ (pʊcɔ pɩnaɣ 1492 talɩ)

Yomiye taa alɩwaatʊ(1492-1775)

Yomiye taa lɩʊ nɛ paɣtʊ kɩfatʊ(1775-1800)

Wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ tɛtʊ ̃nɩnʊʊ nɛ ̃nɩɣtʊ lubu nɛ yomiye taa lɩʊ (1800-1917)

Yoŋ yeba nɛ patɩlɩ ki-ɖoŋ(1917-1991)

Sɔnɔdaa alɩwaatʊ(1991-2016)

Politiki

Kewiyisi nɛ ajɛya

Kɩ-ɖɩwɛyɛ

Mbʊ patɩlɩɣna-kʊ yɔ

Kɩ-hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ

Ɖenɖe ɛyaa wɛɛ yɔ

Ajɛya lɛɛna yɔɔ politiki

Sɔɔjɛɛtʊ ɖoŋ

Tɔsʊʊ

Mbʊ pʊwɛɛ yɔ

Tɔsʊʊ politiki

Samaɣ

Samaɣ yɔɔ kandayʊʊ

Samaɣ ñʋʋ tɩlʋʋ

Pɩnaɣ 2015 ñɩŋa taa lɛ, Etaazunii samaɣ kɩkpɛnda 320 miliiyɔɔ.[1]

Lɛɣtʊ nɛ sɔnzɩ

Lɛɣtʊ nɛ tɩlɩtʊ

Takayɩsɩ nɛ filosofii

Nesi tɛɛ tʊma

Kuduyuŋ maʊ

Minziiki nɛ aleɣya

Tɩzʊʊ tʊmɩyɛ

Ɛsɔ nʊmɔʊ

Sɩpɔɔrɩ

Kazandʊ nɛ avema kɩhɛza

Kʋnʋmɩŋ

Ɛyaa sɔsaa

Anjaʊ ŋgʊ pasɩŋna-kʊ yɔ

Ki-nimaɣ

Takayɩhayʊʊ tɛɛ tɔm nɛ tɩ-ɖɩnayɛ

ɩcɔna ɖɔɖɔ

Takayɩsɩ

Tɔm lɛɛtʊ

Awayɩ kpasɩ

  1. Modèle:En Current Population Clock - U.S. Census Bureau. Pakalʋʋ samaɣ ñʋʋ paa cɛcɛyaɣ ŋga ka-taa.