Ñɔɔzɩtʋ hɛkʋ taa tʋkaɣ

Pɩlɩɩna Wikipediya
Contenu supprimé Contenu ajouté
Atticmaker (ndɔncɔɔlɩyɛ | tambasɩ)
Aucun résumé des modifications
Caŋa 91: Caŋa 91:
[[Category:!Main category]]
[[Category:!Main category]]
[[Category:kʋnʋmɩŋ]]
[[Category:kʋnʋmɩŋ]]

[[en:Enlish language]]

17 Ɖomaɣ fenaɣ 2016 à 13:04 wiye ñɔɔzɩtʋ kɩlɛɣzɩtʋ

Englɩsɩɩ tɔm kɛ Ɛndɩ-Erɔpʊ germanique kʊnʊŋ. Kɩtɛ lɛ Angleterre, kʊñɔ lila kɛ Erɔpʊ nɛ hayɩ kɩŋ kʊnʊmɩŋ taa, tɛtʊ ŋdʊ tɩtɛ Angles nɛ Saxons nɛ Frisons. Fransɩɩ-tʊ nɛ normand-tʊ yebi na se Englisɩɩ tɔm yɔɔkʊʊ nɛ tɩ-tʊzʊʊ ɛwɛɛ camɩyɛ. Roma taa kʊnʊmɩŋ wɩzii Englisɩɩ mbʊ pʊyɔɔ yɔ, Latɩŋ masɩ nɛ Arabe masɩ palakina tʊmɩyɛ.

Englisɩɩ tɔm kɛ kʊnʊŋ sɔsɔʊ kɛ Royaume-Uni ɛjaɖɛ taa nɛ Irlandɩ ɛjaɖɛ taa nɛ ajɛyɛ sakɩyɛ wena lɩm cɔyɛ nɛ pɩta yɔ a-daa ɛzɩ Man lɩm taa ɛjaɖɛ nɛ Anglo-nɔrɩmandɩɩ lɩm taa ɛjaɖɛ yɔ. Englisɩɩ tɔm kɛ kʊnʊŋ ŋgʊ mba palʊlɩ- wɛ ɛjaɖɛ ndɩ ɖɩtaa yɔ pɔyɔɔdʊʊ. Nɛ ɖɩcɔŋna yɔ ɖɩnaɣ se kɩ-kɛ kʊnʊmɩŋ sɔsɔŋ taa kʊnʊŋ sɔsɔʊ kɛ ajɛyɛ naayɛ taa, ɛzɩ doo canaʊ yoma kpaʊ alʊwaatʊ taa ajɛyɛ wena Britaanikɩɩ mba kaa-ɖʊ ayɔ nesɩ yɔ, a-daa kɔyɔ Etaazuunii nɛ Kanadaa nɛ Osɩtralii nɛ Nuuvɛlɩɩ- zɛlandɩɩ, pɛkpɛndʊʊ yɛ lɛ payaa-yɛ se anglo-saxon ɛjaɖɛ, ɛlɛ padalɩzɩ hɩɖɛ ndɩ ɖɩ-tɔbʊʊ nɩʊ kaʊ. Englisɩɩ tɔm kɛ kʊnʊŋ sɔsɔʊ yaa kɩlɛɛzɩɣ taa kʊnʊŋ kɛ ajɛyɛ sakɩyɛ taa pɩlɩna canaʊ Britaanikɩɩ ɛjaɖɛ yɔ paa ajɛyɛ ana ada anglo-saxon taa ñɩma ɛfɛyɩ kɔyɔ, ana yɔɔ Kenɩya nɛ Naajeeriya nɛ Hɔŋkɔŋ nɛ Ɛndɩ nɛ Pakisɩtanɩɩ. Ajɛyɛ sakɩyɛ wena Englisɩɩ tɔm kɛ kʊnʊŋ sɔsɔʊ yɔ agbɛnda ɖama kɛ Commonwealth taa, pa yee lɛɛna taa pɩtɛkɛ kɩyeke kɩkɛna kʊnʊŋ sɔsɔʊ kɔyɔ. Kɩkɛ ɖɔɖɔ kʊnʊŋ sɔsɔʊ kɛ nɛɛlɛ nɛ naaŋza weyi ɛkɛ kʊnʊmɩŋ sɔsɔŋ kɛ Erɔpʊ ajɛyɛ kɩgbɛndʊʊ nɔɔ kʊɖʊmaɣ taa.

Kedeŋga kpeekpe taa kʊnʊmɩŋ weyi pakɩlɩ yɔɔdʊʊ yɔ ɛtaa lɛ Englɩsɩɩ kɛ natozo ŋgʊ yee ɖɩkpaɣ mba palʊlɩwɛ nɛ pɔƴɔɔdʊʊ kʊ yɔ, Siinɩɩ kɛnɛ kajalaɣ ŋgʊ nɛ Ɛspañɔlɩɩ kɛ naalɛ ŋgʊ. Pamaɣzɩ se nɔnɔ taa kɩkɛ ajɛyɛ tɩŋga kʊnʊŋ mbʊ lɛ papaazɩɣ kʊ wɩlɩʊʊ ɛjaɖɛ kpeekpe taa ɛzɩ kʊnʊŋ kɩfalʊ. Kɩ-kɛ kʊnʊŋ ŋgʊ pakɩlɩ kʊ labɩnaʊ tʊmɩyɛ ɛntɛrɩnɛtɩɩ yɔɔ yɔ. Englisɩɩ kɛ kʊnʊŋ siŋ kɛ kʊnʊmɩŋ sɔsɔŋ loɖo taa nɛ tʊmɩyɛ taa kʊnʊmɩŋ sɔsɔŋ naalɛ kɩ-nɛ Fransɩɩ kɛ kedeŋga kpeekpe ajɛyɛ kɩgbɛndʊ nɔɔ kʊɖʊmaɣ tʊmɩyɛ taa.

A TRADUIRE: Kabɩyɛ tɔm kpou taa, il y a 36 mots empruntés à l’anglais :[1]

Kabɩyɛ Englɩsɩɩ
caama German, Germany
cika pickaxe
cɔɔcɩ church
cɔkɩ chalk
ɖɔkɔtɔ doctor, hospital
fada Catholic priest (from ‘father’)
filiki brick
hama hammer
hulisi chief’s delegate (from ‘police’)
kaanʋ can
kaɖasɩm petrol (from ‘kerosene’)
kaɖɩka office worker (from ‘clerk’)
kafinda carpenter
kanɖʋ hurricane lamp (from ‘candle’)
katapɩla bulldozer (from ‘Caterpillar’)
kɔfɩ coffee
kɔla collar
kɔna corner
laatriki electricity
lɔɔɖɩyɛ car, lorry, truck
lɔyaa lawyer
mɛlɛ boat, ship (from ‘mail’)
mɩnjɛsɩ matches
paafʋ basin (from ‘bath’)
payaa avocado (from ‘pear’)
pɔɔlɩ ball
pɔʋɖɛ talcum powder
pɔyɩ househelp (from ‘boy’)
rɔba bucket (from ‘rubber’)
siliba metal basin (from ‘silver’)
sɩsɩtaa nun (from ‘sister’)
sɔɔja soldier
sukuli school
tɩla tailor
waacɩ watch
wisikii whisky
  1. CLNK & SIL-Togo. 1999. Tɔm kpou kabɩyɛ-fransɩɩ (Dictionnaire kabiyè-français). Lomé: Ministère de l'Éducation Nationale et de la Recherche, Comité de Langue Nationale Kabiyè et SIL-Togo.