Iguwazu lɩmfalɩyɛ

Pɩlɩɩna Wikipediya
(Papɩsɩna-kɛ nɛ ɖooo Iguwazu)
Cataratas do Iguaçu - panoramio
Cataratas do Iguaçu

Arzantiinii tɛtʊ nɛ Prezilii ñɩndʊ hɛkʊ taa limfalɩyɛ naɖɩyɛ wɛɛ nɛ payaɣ-ɖɩ se Iguwazu. Nɛ Iguwazu tɔbʊʊ nɛ guwaranii kʊnʊŋ taa se Lɩm sɔsɔm. Lɩmfalɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩwada Arzantiinii tɛtʊ ɛzɩ 80 % nɛ Preezilii ñɩndʊ 20 % yeke. Lɩmfalɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩwɛ ɖɩwɛ UNESCO pɩlʊʊ taa ɖooo pɩnaɣ 1984.

Ɖooo pɩnzɩ mɩnɩŋ XVI taa kɛ Erɔpʊ tʊ, Álvar Núñez Cabeza de Vaca, lɩ lɩmfalɩyɛ ɖɩn ɛ ɖɩ-yɔɔ. Ajɛya naalɛ wena a-hɛkʊ taa lɩmfalɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩwɛɛ yɔ, paa ɛjaɖɛ nɖɩ lɛ ɖɩtʊla tɛtɛ wondu kaɖaɣ: Prezilii tɛ tɛtɛ wondu kaɖaɣ payaɣ se Iguwacu tɛtɛ wondu kaɖaɣ piyele Arzantiinii ñɩnɖɛ yɔ Iguwazu tɛtɛ wondu kaɖaɣ.

Pɛtɛkɛ lɩmfalɩyɛ siŋŋŋ ɛlɛ lɩmfala 275 kpɛndɩna nɛ pɩdaɣlakɩŋ taa talɩ ɛzɩ kilomɛtanaa naatozo yɔ. Lɩmfala ana a-taa nɖɩ ɖɩkɩla kʊyʊʊ yɔ ɖɩtalʊʊ ɛzɩ mɛtanaa 80 yɔ, nɛ nɖɩ payaɣ se Eleeu likiyuu yaa ɛspaañɔɔlɩ taa lɛ Garganta del Diablo. Lɩmfala ana a-lɩm tikuu pʊʊlʊʊ yɔ, kɛlɛm kʊɖʊmʊʊ yɔɔ lɛ pɩtalʊ ɛzɩ tɔɔnɩnaa miliyɔɔnaa looɖo yɔ yaa 360 000 000 cɛcɛyaɣ kʊɖʊmaɣ yɔɔ.

Cataratas do Iguaçu

Lɩmfala ana acɔlɔ kpɛɛɛ kaawɛ naayɩ nɛ payaɣ-yɛ se lɩmfala lʊbɛ, nɛ aawɛ kacʊka kamaɣ fɛyɩ ɛlɛ pɩnzɩ 1982 taa lɩmfala ana asɔɔ yem pɩlɩɩna alɩwaatʊ ndʊ pohuyi Iitayipuu lɩŋgamʊʊ yɔ.