Eerɔpʋ tɛtʋ taa ɛyʋ waɖɛ yɔɔ kandɩyʋʋ ŋgbɛyɛ

Pɩlɩɩna Wikipediya

Ɛyʋ waɖɛ yɔɔ kandɩyʋʋ wɛna ŋgbɛyɛ naɖɩyɛ Eerɔpʋ tɛtʋ taa. Potoboyi ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-hɩɖɛ nɛ payaɣ-ɖɩ nɛ fransɩɩ kʋnʋŋ taa yem tobi se «CEDH». «CEDH» ŋgbɛyɛ kɛ kedeŋa kpeekpe tɔm hʋʋ ŋgbɛyɛ. Eerɔpʋ tɛtʋ taa kedizaɣ sɔsaɣ ŋga palaba-kɛ pɩnaɣ 1959 taa yɔ, keyebina nɛ CEDH ŋgbɛyɛ ñɔ. «CEDH» ŋgbɛyɛ tamaɣ kɔyɔ se kalʋ siŋŋ nɛ ajɛya wena Eerɔpʋ tɛtʋ kedizaɣ sɔsaɣ taɣna-yɛ yɔ, aɖɔ ɖeu ɛyʋ waɖɛ kandɩyʋʋ yɔɔ paɣtʋ yɔɔ. Ɛjaɖɛ nɖɩ Eerɔpʋ tɛtʋ taa kedizaɣ sɔsaɣ taɣna-ɖɩ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ ɖɩyaa tɔm, alɩwaatʋ ndʋ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩnaɣ se ajɛya lɛɛna ɖɔŋ ɖɩ-ɛyaa waɖɛ yɔɔ yɔ. Yee pɩtɛkɛ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa ɛyaa tɩŋa waɖɛ yɔɔ ajɛya lɛɛna yaa ɛjaɖɛ naɖɩyɛ fɛyɩɣ, nɛ ɛyʋ kʋɖʋm nɔɔyʋ naɣna se pɛfɛyɩɣ ɛ-waɖɛ yɔɔ kɔyɔ, ɛyʋ ɛnʋ, ɛpɩzɩɣ ɛyaa tɔm ɖɔɖɔ. Yee ɛyʋ ɛnʋ, ɛwɛ ŋgbɛyɛ naɖɩyɛ taa kɔyɔ, ɛ-ŋgbɛyɛ pɩzɩɣ ɖɩyaa tɔm nɛ ɛ-nɔɔ. Strasbourg tɛtʋ taa «CEDH» ŋgbɛyɛ tʋma ñʋʋ wɛɛ. Fransɩ ɛjaɖɛ taa Strasbourg tɛtʋ wɛɛ. Pɩnaɣ 1998 ñɩŋa taa pasɩ CEDH tʋma ñʋʋ tɛtʋ ndʋ tɩ-taa. Kuduyiŋ maʋ lɔŋsɩnɖʋ sɔsɔ, ɖajaa Richard Rogers mana kuduyu sɔsɔʋ ŋgʋ kɩ-tɛɛ palakɩ «CEDH» ŋgbɛyɛ tʋma yɔ.